Recensies boeken

At the Tomb of the Inflatable Pigs. A Riotous Journey into the Heart of Paraguay

13 mei 2017

Auteur : Mark Weenink

Indringende impressies van John Gimlette over een relatief onbekend land

Ooit zette ik voet op Paraguayaanse bodem in Ciudad del Este, een stadje gelegen op het drielandenpunt van Argentinië, Brazilië en Paraguay. Het was er druk, vies en vol goedkope elektronica, drank en sigaretten en andere rommel. Het bevestigde mijn beperkte beeld van het Zuid-Amerikaanse land: een waar smokkelparadijs.

Paraguay heeft een slechte en saaie reputatie bij buitenstaanders. Vroeger noemde men het een ‘land van wilden’. Ook vandaag de dag nog is het een ‘witte vlek op de kaart, terra incognita’. De Britse auteur John Gimlette (1963) liet zich inspireren door Paraguay en schreef met At the Tomb of the Inflatable Pigs. A Riotous Journey into the Heart of Paraguay (2003) een liefdevol en lezenswaardig portret van dit tropische land en zijn inwoners. In 1982 bracht hij – als negentienjarige met generaal Stroessner aan de macht en een avondklok – en in 1996 langere tijd door Paraguay.

Vlag met twee kanten

Hoe valt Paraguay te typeren? Gimlette citeert Graham Greene, die het “een droevig en prachtig land” noemde. De Paraguayaanse schrijver Roa Bastos had het over een “eiland omringd door land”, waarmee hij de geïsoleerdheid van het land aanstipte. Door natuurlijke barrières en obstakels als woestijn, jungle, rivieren en moerassen was de rest van de wereld ver weg en daardoor was het land in zichzelf gekeerd. Het heeft geen toegang tot een zee.

Paraguay is een eigenzinnig land dat zich niet één-twee-drie laat doorgronden. Als een van de weinige landen ter wereld heeft het een vlag met twee verschillende kanten! En het heeft twee officiële talen, waarbij het inheemse Guaraní gelijkwaardig naast het Spaans staat. Bovendien was Paraguay het eerste land in de Amerika’s dat de slavernij afschafte.

Stronato

In de buitenwereld heeft Paraguay vooral de twijfelachtige reputatie van toevluchtsoord voor onfrisse lieden zoals nazi’s en andere voortvluchtigen. Zo kreeg de verjaagde dictator Somoza van Nicaragua asiel in Paraguay. Om daar vervolgens te worden opgeblazen door Argentijnse Montoneros, maar dat is een ander verhaal.

Paraguay heeft haar aandeel in rampspoed en ellende wel gehad. Naast verschillende dictaturen was het verwikkeld in verschrikkelijke oorlogen zoals de Triple Alliantie-oorlog (1865-1870, tegen Brazilië, Uruguay en Argentinië) en de Chaco-oorlog (1932-1935, tegen Bolivia). Het totalitaire regime (1954-1989) van Alfredo Stroessner mag evenmin onvermeld blijven. De ‘Stronato’ kende een nauwelijks voorstelbare repressie en werkt nog altijd door in de volkspsyche omdat het relatief kort geleden is. Stroessners regime liet tegenstanders boven de woestijn uit het vliegtuig gooien en leunde zwaar op zijn geheime politieinformantennetwerk, de gevreesde pyragüés of la Técnica.

Verpulveren

Door de generaals flink te laten verdienen aan de smokkel hield Stroessner hen in het gareel. Deze cultuur werkt door tot op de dag van vandaag, de corruptie is enorm. In Paraguay, stelt Gimlette, geldt in de politiek de wet van de jungle, de ley de mbataré. De politieke arena is een wespennest, een slangenkuil, waar niemand te vertrouwen is. In het Guaraní is er zelfs een term voor: pó-caré – gedraaide hand. Deze Guaraní manier van politiek denken komt erop neer dat je in de politiek je verbeelding gebruikt om de tegenstander te misleiden en verwarren, subtiele kunst om hem te verpulveren. Moordopdrachten, verdwijningen en aanslagen zijn legio.

Op volle toeren

Wanneer Gimlette navraag doet naar verschillende (historische) gebeurtenissen, stuit hij op een potpourri van uiteenlopende antwoorden en insinuaties. Zo is het moeilijk om de ware toedracht te duiden, omdat vaak niet duidelijk is wie wat waarom wel of niet gedaan zou hebben. Er zijn evenveel versies als belangen; roddels en (on)bevestigde insinuaties werpen een mistgordijn op.

Bij politieke afrekeningen is vaak onduidelijk wie de schuldige is, maar een zondebok is meestal snel geleverd. De geruchtenmachine draait op volle toeren in Paraguay. De wisselingen van de wacht en macht beschreven in het boek zijn soms lastig te volgen door de snelle opeenvolgingen. Dat is niet per se erg, belangrijker is het beeld dat blijft hangen.

Markante figuren

Gimlette geeft een inkijkje geven in de ‘expatwereld’ van destijds, met mooi taalgebruik als “The front end of the house had been sold off at a low point in the family fortunes” en typisch onderkoelde Engelse humor. Het zou een grappig boek zijn, als het niet allemaal zo triest was.

Gimlettes wilde een fictiewerk schrijven over Paraguay, maar hij kwam daarvan terug door iedereen die hij ontmoette en de gebeurtenissen en geschiedenis die hij optekende, met dit non-fictiewerk als resultaat. Gimlette praat met alles en iedereen en ontmoet markante figuren die het boek kleur geven.

Varkens

De titel is ontleend aan de varkensballonnen die de auteur overal in het land Paraguay ziet, een “land geobsedeerd door haar eigen ondergang, waar begraafplaatsen opgesierd worden met opblaasballonnen van varkens”.

Het boek stamt uit 2003, maar is – afgezien van recentere ontwikkelingen – nauwelijks achterhaald want het boek bevat veel geschiedenis. En de vraag is hoeveel er werkelijk veranderd is in de afgelopen veertien jaar? Gezien het beperkte aantal boeken over Paraguay is dit boek zeker de moeite waard om te lezen.

Gimlette won in 1997 de Shiva Naipaul Prize for travel writing en is auteur van Wild Coast. Travels on South America’s Untamed Edge (2012), over de Guyana’s. At the Tomb werd goed ontvangen en achter in het boek staan een handig chronologisch overzicht en een literatuurlijst voor mensen die meer over dit fascinerende land willen lezen.

John Gimlette, At the Tomb of the Inflatable Pigs. A Riotous Journey into the Heart of Paraguay, Arrow Books, 2003, ISBN 9780099416555, 363 pag., € 12,66

Lees ook onze recensie van het boek Paradise with Serpents van Robert Carver. Voor literatuur uit en over Paraguay bekijk ons literatuuroverzicht. Voor meer informatie over de auteur zie www.johngimlette.com.

Recensie is geplaatst op 13-5-2017

Deze bijdrage vormt onderdeel van de ‘Paraguay Special’, voorjaar 2017

Gerelateerde berichten

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

Het plantageproject waar je spaargeld in zit gaat failliet, de boot waarmee je toeristentrips uitvoert zinkt. Wat doe je dan? Van de nood een deugd maken, dat is de aanpak van de Surinaams-Nederlandse Tessa Leuwsha (1967) en haar Surinaamse partner Sirano Zalman. Samen varen ze het binnenland in met een oude garnalenboot, het avontuur tegemoet. Hun ervaringen tekent Leuwsha op in De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname.

Lees meer
Jaguar

Jaguar

In zijn debuutroman Jaguar vertelt de Colombiaanse schrijver Santiago Wills de bloedige recente geschiedenis van zijn land aan de hand van het levensverhaal van de paramilitaire commandant Martín Pardo en zijn half tamme jaguar Ronco.

Lees meer
De vlaktes

De vlaktes

De vlaktes van de Argentijnse schrijver Federico Falco (1977) behoorde in 2020 tot de finalisten voor de Spaanse Premio Herralde de Novela en is nu in het Nederlands vertaald. Een boek over rouw en verlies, die de verteller de stad doen ontvluchten en terugkeren naar het landschap van zijn jeugd, de uitgestrekte pampa. In de stilte kijkt hij terug op de breuk met zijn geliefde. De moestuin en zijn herinneringen helpen hem zich opnieuw te hechten, aan de eindeloze vlaktes om hem heen.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This