Brazilië en voetbal. Deze zomer kun je er niet om heen, met het WK in het meest voetbalgekke land op aarde. De markt wordt overspoeld met boeken over de opkomende Zuid-Amerikaanse reus en haar goddelijke kanaries. De Brazilianen. Het verhaal van onze Braziliaanse voetballers van Daan Dekker (1984) is een van die boeken en zeker de moeite waard, ook of misschien juist voor mensen die niet per se van voetbal houden.
Dekker, die sinds najaar 2013 in São Paulo woont, heeft als leidraad van zijn boek een achttal meer en minder bekende Braziliaanse voetballers die in de Nederland eredivisie gespeeld hebben. Hij duikt in hun levens, hier en in Brazilië. Dekker biedt een blik in de machinaties van de grote en soms ook duistere wereld van de voetballerij, waarbij ‘economische rechten’ van een voetballer voor managers simpel handelswaar zijn.
Interessanter is het inkijkje dat Dekker biedt in Brazilië als land en de ervaringen van de voetballers hier in Nederland. Hun aanpassingsproblemen, de cultuurverschillen en de heimwee. Dekker reist ook de nodige keren af naar Brazilië, waar hij de voetballers in hun eigen omgeving opzoekt, met als resultaat veel couleur locale in het boek.
Het boek leest makkelijk weg zonder moeilijke fratsen of onnatuurlijk taalgebruik. De verhalen zijn gevarieerd en spelen afwisselend in Nederland en Brazilië. Dekker switcht moeiteloos van heden naar verleden en terug. Bij elke speler heeft hij leuke anekdotes. Fascinerend is het openingsverhaal van João Carlos Wisnesky (Telstar 1965-1966), een van de eerste Brazilianen ooit in de Nederlandse eredivisie. Hij is geen doorsnee voetballer: geïnteresseerd in andere culturen, belezen en na terugkomst in Brazilië belandt hij tijdens de dictatuur als guerrillerastrijder in het Amazonegebied. Een indrukwekkend levensverhaal.
De verhalen zijn niet alleen maar goud en glorie. Jonathan Reis (PSV Vitesse 2007-2013) heeft een drugsverleden en houdt zich staande dankzij het geloof. Márcio Santos (Ajax 1995-1997) heeft goede en slechte tijden gekend. Hij is succesvol en heeft geld, maar kan het ook relativeren en heeft iets te melden. Een van de mooiste verhalen is misschien wel dat van Leonardo dos Santos Silva (1997-2011 verschillende clubs). Van arme komaf werd hij als 14-jarige gescout en belandde uiteindelijk in Nederland. Aan het einde van zijn voetbalcarrière ziet hij zich – wegens gebrek aan interesse van topclubs – in Nederland genoodzaakt een reguliere baan te nemen en leert de waarde van geld weer echt kennen.
Lezers met meer interesse in en kennis van voetbal krijgen met het boek vooral de kans om de spelers beter te leren kennen. De voetballers die Dekker heeft gesproken komen over als warme persoonlijkheden. Het is natuurlijk geen verrassing dat het merendeel van arme komaf is en het voetbal gebruikt om een beter leven te krijgen. Tegelijkertijd hebben deze spelers soms heimwee naar hun tijd in de favela. Brazilianen dromen voetbal. Welk Braziliaans jongetje droomt niet van een voetbalcarrière in Europa, waar het grote geld verdiend wordt? Honderdduizenden jongens hopen dat te bereiken. Jaarlijks maken meer dan 1000 daadwerkelijk de stap. Met de export van voetballers verdient Brazilië inmiddels meer dan de export van bananen of cacao, stelt Dekker.
Grote namen die iedereen zal kennen zijn Romário en Ronaldo. Romário (PSV, 1988 – 1993), tegenwoordig parlementslid voor de socialistische partij, krijgt Dekker ondanks talloze pogingen niet persoonlijk te spreken. Niettemin schetst hij een portret van de kleine eigenzinnige voetbalvirtuoos, die de nodige kritiek had op de hoge kosten van het WK in een land dat zoveel sociale problemen en armoede kent.
Ronaldo (PSV 1994-1996), de andere grote vedette, krijgt Dekker evenmin te spreken, maar het blijft een leuk hoofdstuk. Het verhaal over dit wonderkind, stervoetballer en ambassadeur voor het WK in Brazilië schrijft Dekker aan de hand van allerlei algemene informatie en televisieoptredens. Het is ontroerend, hilarisch en absurd. Als zeventienjarige wist hij nauwelijks waar hij naar toe ging, toen hij destijds in Nederland belandde. Zijn huidige vermogen bedraagt zo’n 300 miljoen euro. Nog altijd verdient de oud-voetballer jaarlijks drie miljoen dollar dankzij sponsorcontracten.
De Brazilianen is meer dan een bundeling verhalen van tieners en twintigers die buitensporige salarissen verdienen. Het is een verdienstelijk en vermakelijk boek waarin Dekker de Braziliaanse cultuur op een leuke en ludieke manier toont en met respect de aangename en minder prettige kanten van het leven van de ex-voetballers laat zien, zonder te oordelen.
Rest alleen nog de vraag: wordt Brazilië deze zomer voor de zesde keer wereldkampioen?
Daan Dekker, De Brazilianen. Het verhaal van onze Braziliaanse voetballers, Uitgeverij Thomas Rap, 2014, Amsterdam, ISBN 9789400400986, 220 pag., €16,90
Meer informatie zie: www.daandekker.nl