Recensies boeken

Debuutroman van Aura Xilonen, een jong Mexicaans schrijftalent

“Hersenloze luizenbaal, achterlijke chimpansee, rotjoch, luizige proleet, duivelse droeftoeter, illegale klojo, hersenloze huismijt, glibberworm, amxiolytische eikel, iconoclastische klojo, virtuele droeftoeter, bonenvreter, thermopyliet.” Zo kunnen we nog wel een bladzijde doorgaan: deze enorme variatie aan krachttermen is ontsproten aan de creatieve geest van de Mexicaanse schrijfster Aura Xilonen (1996).

Het zijn aanduidingen die de Chief, eigenaar van een boekwinkel, gebruikt voor Liborio, hoofdpersoon van haar roman De cowboykampioen. Liborio is een observerende, Mexicaanse jongen die door zijn vaderland wordt uitgespuugd, waar hij zonder liefde opgroeit. Hij is zeventien jaar en na een illegale oversteek een indocumentado, iemand zonder papieren in de Verenigde Staten.

Hij krijgt een baantje in de boekhandel van de Chief omdat die “een jong en spotgoedkoop hulpje nodig had dat zich in alle kieren van de boekhandel kon wringen.” Liborio mag slapen op het zoldertje boven de boekhandel, gelegen in een niet bij naam genoemde stad in het zuiden van de VS, die wordt bevolkt door “paupers, patsers, opdondertjes en andere klaplopers”, zoals Liborio ze noemt.

Smurf

Zijn leven gaat op de helling als hij overbuurmeisje Aireen spot: voor hem is het liefde op het eerste gezicht. Als ze op straat wordt lastig gevallen door een groep jongens, verdedigt hij haar, een daad die hij duur moet bekopen en waarvoor hij de nodige klappen incasseert. De afranseling is een keerpunt in zijn leven. Goedwillenden ontfermen zich over hem en zien zijn potentieel als bokskampioen.

Hoewel de titel en de achterflaptekst dat misschien doen vermoeden, is het geen vechtboek, eerder een verhaal over de strijd van het leven. Het bestaan is voor Liborio overleven in een rauwe wereld, vechten op straat, vechten in de ring, overleven in Amerika. Hoop op liefde en op een beter leven houden hem gaande.

Het taalgebruik van Xilonen in haar boek zou je eigentijds en jong kunnen noemen: smurf, fucking, super, loco en weirdo. Het woord fokking wordt te pas en te onpas gebruikt. Soms is het een beetje over the top, maar dat vergeef je haar. Het is geen diskwalificatie, eerder een constatering. Het is Xilonens eerste boek. Het verhaal zou nog iets meer de diepte in mogen, maar een kniesoor die daar nu te veel op let bij deze jonge debutante.

Snelle vuisten

Ze neemt de tijd om het verhaal te vertellen en vermaakt de lezer met haar hersenspinsels, spitsvondigheden en grapjes en zinnen als “De Chief probeerde zijn buikspreeklachje te laten schallen, maar er kwamen alleen wat veren uit zijn mond.” Of “Ik voel me een drenkeling in een zee van papier tussen al die boeken.” Xilonen speelt met taal en komt met verzonnen woorden als ‘verdwergd’ en ‘beflest’, ‘stroperige spinnen’ en ‘tequilarisch aankijken’. Petje af voor vertaalster Thunnissen.

Ondanks alle verwensingen is het boek nergens naar van toon. De Chief geeft zelf aan dat het geen scheldwoorden zijn. Hij is een mooi karakter met een passie voor boeken, een liefde die hij op de jongen weet over te brengen, die langzaam zijn weg vindt in de wereld van stripverhalen, poëzie en liefdesromans. In de jongen met een grote mond en snelle vuisten huist iemand die – zonder dat hij het wist – ongelimiteerd wil lezen.

Het thema van de migratie vrij is summier uitgewerkt, behalve dat we via flashbacks stukjes van het verleden lezen: over Liborio’s reis van Mexico naar de VS en dat Liborio als fruitplukker heeft gewerkt. De originele titel van de roman is Campeón gabacho, waarbij gabacho zoiets als buitenstaander of vreemdeling betekent. Daar heeft de Nederlandse titel niet echt mee te maken, maar wellicht hebben de vertaalster en uitgeverij ervoor gekozen vanwege de alliteratie die goed in het gehoor ligt. In het Engels luidt de titel The Gringo Champion.

Met De cowboykampioen won Xilonen in 2015 de premio Mauricio Achar, de prijs van een schrijfwedstrijd uitgeroepen door Random House, een van de grootste uitgeverijen ter wereld.

Lees ook ons interview met schrijfster Aura Xilonen

Aura Xilonen, De cowboykampioen, Uitgeverij Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2017, ISBN 9789028426962, 352 pag., €19,99, vertaling: Lisa Thunnissen

Recensie is geplaatst op 25-5-2017