Recensies boeken

De geschiedenis van mijn tanden

9 augustus 2016

Auteur: Mark Weenink

Roman van de Mexicaanse schrijfster Valeria Luiselli

Wat is de waarde van kunst? Deze vraag onderzoekt de Mexicaanse schrijfster Valeria Luiselli (1983) in haar roman De geschiedenis van mijn tanden. Hoofdpersoon Gustavo Sánchez Sánchez, alias Snelweg, is een verlegen, onopvallend persoon met een lelijk gebit. Mensen zien hem snel over het hoofd; desalniettemin beschikt hij over veel vaardigheden.

Als 21-jarige particuliere bewaker in een vruchtensapfabriek krijgt hij de kans om een opleiding te doen. Hij wordt een man met een missie: hij wil ’s werelds beste veilingmeester worden. Alleen zo kan hij genoeg geld verdienen om zijn gebit mooi te maken. Al gauw is Snelweg een van de succesvolste veilingmeesters. In tegenstelling tot anderen, die meestal geen interesse in en verstand hebben van het te veilen object, is Snelweg een liefhebber en verzamelaar van goede verhalen. Trouw aan haar literaire en overvloedige stijl onderscheidt Luiselli vier soorten veilingen: de circulaire, elliptische, parabolische en de hyperbolische. De toon is gezet.

Vruchtensapgigant

In tegenstelling tot zijn carrière gaat het hem in zijn persoonlijk leven minder voor de wind. In een huwelijk met danseres La Flaca zit weinig toekomst en zijn zoon Ratzinger raakt hij kwijt. Langzaam glijdt hij af in lethargie en zijn carrière raakt in het slop. Een veiling van oude gebitten waarbij hij zelf de tanden van Marilyn Monroe op de kop tikt, lijkt noodlottig af te lopen.
Niet alleen qua verhaal is De geschiedenis van mijn tanden geen doorsnee roman, ook de manier waarop hij tot stand is gekomen is origineel. Oorspronkelijk was Luiselli gevraagd om fictie te schrijven voor een catalogus voor een expositie in de prestigieuze kunstgalerie van vruchtensapgigant Jumex. Luiselli veranderde dat plan en schreef iedere week een hoofdstuk, dat ze opstuurde naar arbeiders van de fabriek. Die lazen samen en bespraken het. Luiselli beluisterde de opgenomen gesprekken en schreef verder.
Luiselli beschouwt dit boek als een brug tussen twee werelden, tussen kunstenaars en arbeiders, tussen galerie en fabriek. Je kunt het een collectieve ‘essay-roman’ noemen. Luiselli wil mensen laten nadenken over de werking en het discours van hedendaagse kunst, de waarde van en de manier waarop kunst in de markt gezet wordt. De Jumex-galerie is een van de grootste privécollecties van hedendaagse kunst in Latijns Amerika.

Leugenaarsparadox

De lezer krijgt het verhaal voorgeschoteld via korte flashbacks en commentaar vanuit het heden. Hoe onwaarschijnlijk ook, Luiselli presteert het om authentieke zwart-witfoto’s in het boek te plaatsen die het relaas onderbouwen. Aan het einde van het boek staat een chronologisch overzicht, dat het geheel logisch geeft. Hoewel het verstand ‘nee’ zegt, accepteert de lezer dit onwaarschijnlijke verhaal als waar. De Spaanse titel luidt La historia de mis dientes. ‘Historia’ betekent geschiedenis, maar ook verhaal, dus feit of fictie.

Luiselli ‘speelt’ niet alleen met lezers, maar ook met literatuur. Zo zijn veel namen van Snelwegs familieleden gemixt met oude intellectuelen en schrijvers, bijvoorbeeld James Sánchez Joyce of Juan Pablo Sánchez Sartre. En hedendaagse latino-auteurs als Alan Pauls, Yuri Herrera, Mario Levrero, Guadelupe Nettel en Luiselli zelf duiken ook voortdurend op. Een speciale rol in het boek is weggelegd voor P. Menard, die als biograaf van Snelweg optreedt in ruil voor eten, onderdak en een opleiding tot stadsgids, maar ook als vertaler staat vermeld bij de bibliografische gegevens van het boek.

Luiselli, die al jaren in New York woont, bereikte met haar eerdere twee boeken een cultstatus in de literaire wereld, hoewel soms kritiek klinkt dat haar stijl te gekunsteld of te warrig zou zijn. Ze lanceert begrippen als de leugenaarsparadox, de paradox van Sint-Augustinus en de paradox van de roodharige man. Het woord relingo duikt weer op, een ongedefinieerd woord dat niet in het woordenboek staat en eerder te lezen was in Luiselli’s bundel Valse papieren.

De geschiedenis van mijn tanden is een wonderlijk en onderhoudend verhaal, geschreven door een geest met een originele manier van denken. Het is niet per se altijd duidelijk wat het is of waar het om gaat, maar er zit schoonheid in de tekst. Verrassend zonder vergezocht te zijn.

Valeria Luiselli, De geschiedenis van mijn tanden, Uitgeverij Karaat, Amsterdam, 2015, ISBN 9789079770212, 205 pag., €19,50, vertaling: P. Menard

Lees ook ons interview met Valeria Luiselli en de recensie van de roman De gewichtlozen

Gerelateerde berichten

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

Het plantageproject waar je spaargeld in zit gaat failliet, de boot waarmee je toeristentrips uitvoert zinkt. Wat doe je dan? Van de nood een deugd maken, dat is de aanpak van de Surinaams-Nederlandse Tessa Leuwsha (1967) en haar Surinaamse partner Sirano Zalman. Samen varen ze het binnenland in met een oude garnalenboot, het avontuur tegemoet. Hun ervaringen tekent Leuwsha op in De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname.

Lees meer
Jaguar

Jaguar

In zijn debuutroman Jaguar vertelt de Colombiaanse schrijver Santiago Wills de bloedige recente geschiedenis van zijn land aan de hand van het levensverhaal van de paramilitaire commandant Martín Pardo en zijn half tamme jaguar Ronco.

Lees meer
De vlaktes

De vlaktes

De vlaktes van de Argentijnse schrijver Federico Falco (1977) behoorde in 2020 tot de finalisten voor de Spaanse Premio Herralde de Novela en is nu in het Nederlands vertaald. Een boek over rouw en verlies, die de verteller de stad doen ontvluchten en terugkeren naar het landschap van zijn jeugd, de uitgestrekte pampa. In de stilte kijkt hij terug op de breuk met zijn geliefde. De moestuin en zijn herinneringen helpen hem zich opnieuw te hechten, aan de eindeloze vlaktes om hem heen.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This