Het is gevaarlijk om een jonge vrouw te zijn in het Mexicaanse bergdorpje van de 14-jarige Ladydi Garcia Martínez. Vooral als je mooi bent. Niet zozeer vanwege de schorpioenen, slangen en leguanen. Het gevaar schuilt in de drugsteelt en –handel, die welig tieren in Guerrero, een hete, droge deelstaat. Moeders maken hun dochters onaantrekkelijk door hun haar, huid en tanden lelijk te maken en hen als jongens te kleden. Vrouwen zijn prooien om te verslinden voor de mannen, die weinig goeds in de zin hebben.
Logisch dus dat in Gebed voor de vermisten van de Amerikaans-Mexicaanse Jennifer Clement (1960) ‘lelijkheidssalon’ De illusie voorkomt, waar vrouwen zich mooi laten maken, om vervolgens weer lelijk naar buiten gaan. In het geïsoleerde dorpje, vlakbij de beroemde badplaats Acapulco, worden alleen maar ‘jongetjes’ geboren. Tenminste, dat zeggen de moeders. Maar dan, als ze een jaar of elf zijn, ontluikt de vrouw in hen en blijken ‘jongetjes’ opeens meisjes.
Vanaf dat moment lopen ze het risico om ontvoerd te worden door criminele bendes, om als seksslavin of prostituee te dienen. Slachtoffers zijn meestal mooi, jong en arm. Als de zwarte SUV’s komen aanstuiven, verstoppen de meisjes zich in holen in de berg die de families hebben gegraven. Ladydi’s bergdorpje is als een gatenkaas.
Meisjes uit het dorp mogen niet alleen buiten spelen. Alleen voor vriendinnetje Maria geldt een uitzondering, want die heeft een hazelip. De 15-jarige vriendin Paula is daarentegen het mooiste meisje van de berg en wordt ontvoerd. Ze heeft ‘geluk’; na een jaar komt ze als een van de weinigen – zwaar getraumatiseerd – terug.
Burcht
Ladydi woont met haar moeder Rita in een eenvoudig huisje met een zandvloer. Rita, een welbespraakte alcoholiste en kleptomane, heeft zo haar visie op het leven. Haar motto is ‘Niet bidden voor iets wat je hebben wilt, want dan geeft God het juist niet.’ In de steek gelaten door haar man heeft ze het niet makkelijk. Ze werkt als schoonmaakster bij een rijke familie. Verder kijkt ze veel documentaires van History Channel via satelliettelevisie, haar venster op de wereld.
De meeste mannen uit het dorp zijn vertrokken naar de Verenigde Staten. Soms sturen ze geld naar huis. De achtergebleven vrouwen zijn op elkaar aangewezen. De mannen die overblijven, doden of worden gedood in de drugsoorlog. Clement schetst de rauwe werkelijkheid van Mexico zonder expliciet te worden. Via Mike, een drugsdealer uit het dorp, werkt Ladydi als kinderoppas bij een rijk gezin in Acapulco, een baan met verstrekkende gevolgen. Het mooie is dat Ladydi een immer hoopvol personage blijft.
Ondanks de thematiek is Gebed voor de vermisten geen zwaar of verbitterd boek. Integendeel, het is een pijnlijk mooi boek, hartverscheurend en grappig tegelijk. In dit portret van een door de drugshandel geterroriseerde boerengemeenschap is Mexico verworden tot een burcht van verborgen vrouwen. Clements schrijfstijl is prettig, meeslepend en realistisch. Met directe en onomfloerste zinnen, zonder sensatie en met humor etst ze een levensecht dorp in de hitte van het Mexicaanse boerenland.
Gebed voor vermisten ontving lovende persrecensies en werd bekroond met de NEA Fellowship in Fiction. Het boek wordt gerekend tot het genre van de narconovela, en vormt daar tegelijkertijd een uitzondering op. Dit genre is vaak met veel geweld en seks en wordt gedomineerd door mannelijke auteurs.
Clement schreef het boek in het Engels, met de titel Prayers for the Stolen. In de Nederlandse titel heeft de vertaalster begrijpelijkerwijs gekozen voor ‘vermisten’. Dat woord geeft de onzekerheid van achterblijvers goed weer, die in het ongewisse verkeren over wat er van hun dierbaren is geworden. Die onwetendheid is soms erger dan de dood, omdat ze het drama niet kunnen afsluiten en verder kunnen gaan met hun leven.
In het boek klaagt moeder Rita dat schrijvers zich het leed en verdriet van vrouwen niet aantrekken. “Een vermiste vrouw is niet meer dan een blaadje dat tijdens een stortbui in de goot wordt afgevoerd.” Met Gebed voor de vermisten maakt Clement die leemte een beetje goed. Ze sprak talloze vrouwen voor dit boek. Deze roman is gebaseerd op een akelige werkelijkheid, die nog veel erger is dan de fictie.
Jennifer Clement, Gebed voor de vermisten, Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 2014, ISBN 9789023482895, 238 pag., €17,90, vertaling: Molly van Gelder
Op onze website leest u ook een interview met Jennifer Clement.
Voor meer informatie over de auteur: http://www.jennifer-clement.com/.
