Over de doden niets dan goeds. Deze uitdrukking lijkt van toepassing op Roberto Bolaño (1953 – 2003). Uitgeverij Meulenhoff heeft van deze Chileense schrijver opnieuw postuum een werk uitgebracht: het fascinerende Moordende hoeren. De opdracht van deze verhalenbundel rept onder andere over lessen in duizeligheid. Dat is een goede kwalificatie voor het dertiental verhalen die worden gekenmerkt door bedachtzaamheid, ongewone dagelijkse zaken en dolende zielen. Ze intrigeren de lezer en desoriënteren hem tegelijkertijd.
Als Moordende hoeren een film was, dan zou het een verzameling dertien op zichzelf staande scènes zijn, die een verdoofde wereld schetsen. Ogenschijnlijk gebeurt er niets bijzonders: het personage – meestal een ik-persoon, vaak een Chileense balling – zit in een café, reist door Europa of leest een poëziebundel. Maar hij staat buiten alles, verkeert in een vacuüm. In ‘Gómez Palacio’, dat de naam is van een Mexicaanse stadje, doceert een 23-jarige jongen literatuurwetenschap in een instituut. Hij gaat regelmatig op stap met de directrice, een mollige vrouw van middelbare leeftijd. Dat wil zeggen, zij rijdt hem ergens heen met haar auto. Wat hen bindt, blijft onduidelijk. De woestijn die hen omringt, is net zo ledig als hun samenzijn. Juist daarom spreekt er een bepaalde kwetsbaarheid uit.
‘Buba’ is een zonderling verhaal over vriendschap en vertelt het verhaal van Acevedo, een geblesseerde Chileense voetballer bij een club in Barcelona. Hij deelt een appartement met collega Buba, een zwarte Afrikaan die door een geheimzinnig bloedritueel met scheermes en occulte ceremonie hem weer aan het scoren krijgt. Het leest als een ‘normaal’ verhaal over een sportman bij ‘s werelds voetbalgekste stad, maar voetbal is van ondergeschikt belang.
‘Laatste avonden op aarde’ is een fragiel, ietwat ongemakkelijk portret van een vader en zoon (aangeduid als B), die op vakantie gaan naar Acapulco, in een Ford Mustang 1970. B zit met zijn bebrilde neus vooral in een poëziebundel. Vaderlief, gewezen bokser, heeft meer oren naar het lokale bordeel, dat de hotelreceptionist hen met een heimelijke knipoog aanraadt. Naarmate het verhaal vordert, wordt de afstand tussen vader en zoon pijnlijk groter. Op het einde mondt een kaartspel in een bar uit in een vechtpartij. Brengt dit vader en zoon nader tot elkaar?
Andere verhalen hebben een meer duistere, hoewel niet per se onaangename ondertoon in zich; met name het titelverhaal ‘Moordende hoeren’. De toon is dreigend. Een vrouwelijke ik-persoon spreekt tegen (of met?) Max, die nauwelijks reageert. Is dit een monoloog; kennen ze elkaar? De lezer wordt getart door dit vreemde schouwspel. Wat rest is de vraag of ze, zoals de vrouw zegt, een hartstochtelijke prins en een harteloze prinses zijn.
‘De terugkeer’ springt eruit als verhaal. De ik-persoon is een dode man, die voor geld uit het mortuarium voor een aantal uur bij een homoseksuele necrofiel wordt afgeleverd. De geest reist mee met het lichaam en communiceert met de ontuchtpleger, een bekende couturier. Nergens wordt het verhaal echter onsmakelijk; eerder leest het als een natuurlijke, vertederende dialoog. Een wonderlijk verhaal is ‘Prefiguratie van Lalo Cura’. Hoofdpersoon Olegario ‘Lalo’ Cura is zoon van een afvallige Colombiaanse priester en een pornoactrice. Ene Helmut Bittrich regisseert de films, waarin hij geluidseffecten van natuur mixt. Lalo drentelt er als kind rond, alsof het de normaalste zaak van de wereld is. En ook hier laat de dood zich niet onbetuigd.
Bolaño levert met deze bundel een mooi en ingetogen werk af. Handeling is ondergeschikt aan de sfeer die hij creëert in zijn verhalen en (het gebrek aan) de interactie tussen de personages. Soms is het verleidelijk om hoofdpersonen met de auteur te associëren. Maar dat is niet vanzelfsprekend. Alleen in het laatste verhaal ‘Ontmoeting met Enrique Lihn’ voert Bolaño zichzelf expliciet als personage op. Hij is nog een onbekende latino-schrijver en correspondeert met literaire grootheid Lihn.
Inmiddels is Bolaño niet meer onder ons, maar hij leeft voort in zijn literaire werk, dat het (her)lezen waard is.
Roberto Bolaño, Moordende hoeren, Meulenhoff, 2011, Amsterdam, ISBN 9789029088077, 239 pag., €18,95, vertaling: Arie van der Wal
