Afgelopen zomer draaide de film Tula the Revolt in de Nederlandse bioscopen, een internationale co-productie met acteurs als Derek de Lint, Danny Glover en Jeroen Krabbé. De film is gebaseerd op de roman Tula. Verloren vrijheid van Jeroen Leinders, die tevens de regisseur van de film is.
De roman vertelt het waargebeurde verhaal van Tula, een slaaf die eind achttiende eeuw op Curaçao leeft. In 1795 leidt hij de historische slavenopstand tegen de blanke, Nederlandse overheersers. Onder mensonterende omstandigheden worden de geïmporteerde Afrikanen gedwongen te werken op de plantages. In de cultuur van onderdrukking en geweld wordt een grote mond niet gewaardeerd. Lijfstraffen zijn schering en inslag.
Tula is oprecht verontwaardigd en probeert op basis van redelijkheid met de blanke meesters te praten. Tevergeefs. Vrijheid en gelijkheid wil hij voor zijn volk. Hij stuit echter op een muur van racisme, arrogantie en hebzucht. Het leger grijpt hard in en het vreedzame protest wordt bloedig neergeslagen. Het ontdenkbare gebeurt: de slaven verzetten zich, maar maken weinig kans.
Leinders houdt het verhaal klein; de handeling is beperkt, net zoals het aantal personages en hun belevenissen. Prima te verdedigen keus, alleen is het jammer dat het boek de aandacht van de lezer niet altijd kan vasthouden. De broeierige sfeer van opstand, de doodsangst en de ontberingen komen niet naar voren. Waar is de wanhoop, de haat, de pijn en de doodsstrijd? Punt wat Leinders wel subtiel naar voren laat komen, is de zelfingebeelde superioriteit van de blanken. Stuitend, confronterend, maar echt.
Wat verbazing wekt, is de relatieve mildheid en makheid van de slaven. De redelijkheid en de braafheid van Tula staan haaks op het geweld dat de ‘meesters’ tegen hem en de zijnen gebruiken. Leinders geeft aan dat dit een historische roman is. Zou het echt zo zijn gegaan?
De auteur bracht een groot deel van zijn jeugd door op Curaçao en voelt zich daarom verbonden met het eiland en haar geschiedenis. Die liefde klinkt ook door in zijn boek. Als lezer heb je wel het gevoel dat de auteur er niet alles heeft uitgehaald wat erin zit qua schrijfstijl en inhoud van het verhaal. Dat is jammer.
Op 1 juli was het honderdvijftig jaar geleden dat de slavernij in Nederland en de overzeese gebiedsdelen werd afgeschaft. De betekenis van Tula op Curaçao kan moeilijk overschat worden. In 2010 werd hij uitgeroepen tot nationale held. Het is een verdienste van Leinders dat we door het boek en de film stil staan bij deze zwarte periode uit de Nederlandse geschiedenis, die nog altijd gevoelig ligt.