Politiek & Maatschappij

Lenín Moreno: Uit de schaduw van Rafael Correa

21 juli 2017

Auteur: Frank Bron

Nieuwe president Ecuador houdt links aan, maar niet te ver

In de schaduw van andere landen speelt Ecuador sinds 2007 een prominente rol in het links-populistische kamp in Latijns Amerika. Toch heeft het land noch president Rafael Correa ooit hetzelfde radicale imago gekregen als Cuba, Bolivia, Nicaragua of Venezuela. Ecuador was voor de buitenwereld vooral ‘revolutionair’ door het asiel voor WikiLeaks-oprichter Julian Assange in haar ambassade in Londen.

Onder de uitgesproken President Rafael Correa, nipt gekozen in 2007, was de economische groei van Ecuador hoger dan in de kwarteeuw ervoor, maar met 1,5 procent nog steeds lager dan de bevolkingsgroei. Tegelijkertijd werd de armoede effectief bestreden werd door een verdubbeling van de uitgaven voor sociale voorzieningen. Correa en zijn partij, de Alianza PAIS (Patria Altiva y Soberana – Alliantie Verheven en Soeverein Vaderland), wonnen vanaf 2007 meerdere verkiezingen met gemak van rechtsere kandidaten, hoewel Correa voor de zekerheid de kieswet af en toe wat ruim interpreteerde.

Bij de presidentsverkiezingen van februari 2017 kon Correa zich volgens de grondwet niet meer herkiesbaar stellen. Daarom werd Lenín Moreno kandidaat namens Alianza PAIS. Deze vicepresident onder Correa van 2007 tot 2013 kwam daarvoor terug uit Genève, waar hij werkte als Speciaal Gezant voor de Verenigde Naties op het gebied van handicaps en toegankelijkheid.

Rolstoel

De relaties van Correa met de inheemse bevolking van het land waren toen al grotendeels verzuurd doordat de economische groei deels werd gefinancierd door de winning van grondstoffen uit inheems gebied, ondanks tegenstand van de bewoners daar. Bovendien hadden mensenrechtenorganisaties en journalisten kritiek op het inperken van de persvrijheid onder zijn bewind. Het werden spannende verkiezingen die Moreno pas in de tweede ronde op 2 april, en na een hertelling van 1,3 miljoen stemmen, met krap 52 procent van de stemmen wist te winnen van de conservatieve bankier Guillermo Lasso. Op 24 mei werd Lenín Boltaire Moreno Garcés, geboren in 1953 in een dorp in het uiterste oosten van Ecuador, geïnaugureerd als 44e president van het land – en als eerste president ter wereld in een rolstoel.

Wie is deze man, die naar eigen zeggen meer geïnteresseerd is in humor, gelijkheid of het milieu, dan in het bekleden van een hoog, publiek ambt? Ontegenzeggelijk heeft Moreno als vicepresident veel betekend voor mensen met een beperking. Zelf raakte hij verlamd aan zijn benen toen hij in 1998 van dichtbij in zijn rug geschoten werd door dieven die uit waren op zijn auto. Door die persoonlijke ervaringen besteedde hij vanaf zijn verkiezingscampagne met Correa in 2006 veel aandacht aan het onderwerp, wat voor Latijns Amerika uitzonderlijk was.

Moreno deed dat met zo veel verve dat hij in 2012 werd voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Hoewel de prijs naar de Europese Unie ging, had Moreno inderdaad een enorme bijdrage geleverd aan de positie van mensen met een handicap in zijn land. Overheidsuitgaven voor gehandicaptenzorg stegen van 2 naar 150 miljoen dollar per jaar, postnatale zorg verbeterde dramatisch en de belangrijkste werkgevers werden verplicht minimaal 4 procent mensen met een handicap in dienst te nemen. Niet minder dan 197.435 mensen met een lichamelijke beperking werden behandeld, ruim 430.000 kregen een rolstoel of een ander hulpmiddel en protheses werden voortaan in Ecuador zelf gemaakt. Aandacht was er ook voor onderwijs in braille en voor speciale computerprogramma’s voor slechtzienden.

In 2010 schokte hij zijn gehoor tijdens een toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties met de eerste conclusies van zijn beleid, na een inventarisatie van de omvang van de gehandicapte bevolking en hun problemen: “We waren niet voorbereid op wat we aantroffen: menselijke wezens, alleen gelaten in holen in de grond, in kooien, met slechts de stilte als hun gezelschap en de dood als hun enige hoop.”

Lachen is gezond

Ook Moreno zelf was van ver gekomen. Na de aanslag in 1998 raakte hij in een diepe depressie. Hij kwam daar naar eigen zeggen uit door humor. Dat hielp hem zo goed, dat hij enkele zelfhulpboeken publiceerde met als titels De theorie en praktijk van humor en Lach, wees niet ziek! Onder het motto ‘lachen is gezond’ startte hij als vicepresident al snel een project met als titel “Glimlach Ecuador: wij zijn aardig”.

“Ik was er van overtuigd”, vertelde hij in een interview met de Britse Guardian, “dat vriendelijkheid een gevolg is van een goed humeur. Het is belangrijk om de kwaliteit en de warmte van menselijke relaties te verbeteren. Het maakt ons betere echtgenoten, betere kinderen, betere werknemers, betere ambtenaren en betere leraren.” Toch kreeg hij veel kritiek op die instelling: hoe kunnen Ecuadorianen nu gelukkig zijn als ze aan zoveel gebrek hebben? Hij antwoordde dan: “Misschien voelen we de gebreken zo sterk omdat we ontevreden en onvriendelijk zijn. We moeten het paard niet achter de wagen spannen.”

Eén van de grootste inspiratiebronnen voor deze bescheiden man is de meervoudig gehandicapte Britse geleerde Stephan Hawking: “Hij is het beste voorbeeld van de kracht van iemand in een rolstoel.” In 2007 werd Moreno, naast de veel radicalere Correa, nog afgedaan als een politieke lichtgewicht, iemand die door middel van lachtherapie opkwam voor gehandicapten. Maar juist door zijn inzet voor gehandicapten groeide zijn populariteit onder de bevolking.

Verlamming als zegen

Mensen die lopen, zo vertelde hij in 2012 tijdens een bezoek aan de Wereldbank, hebben hun blik naar voren en omhoog gericht maar “als je geen benen hebt, kijk je veel lager”. Zodoende ontdekte hij dat er nog een heel ander leven bestaat dat zich meestal aan onze waarneming onttrekt. “Voor mij was dat een geheel nieuwe ervaring waar ik God dankbaar voor ben.” Hij zegt zijn verlamming als een zegen te zien omdat hij daardoor mensen ontmoet die daadwerkelijk steun kunnen gebruiken. Gehandicapte Ecuadorianen zijn dan ook enorm trots op hun president.

Maar er zijn ook zorgen over zijn presidentschap. Moreno lijkt net zo min als zijn voorganger een voorstander van persvrijheid (lees: kritiek op zijn beleid) te zijn. Bovendien bestaat de vrees dat hij misstanden als corruptie en mensenrechtenschendingen uit het decennium-Correa wil toedekken.

De nieuwe grondwet van 2008 geeft weliswaar nieuwe rechten aan mensen met een beperking, maar rijkere Ecuadorianen en ondernemers zagen dat niet als vooruitgang. Zijn nipte overwinning in april werd door velen niet gezien als een sterk begin van zijn presidentschap. Anderen waren bang dat de polariserende tweedeling bij de stembus zich na de heftige verkiezingsstrijd zou voortzetten en het land zou verlammen.

Dialoog en verzoening

Ook conservatieve Ecuadorianen zijn opgelucht en voorzichtig positief over Lenín Moreno na de eerste maanden van zijn presidentschap. Zo roemt de zakenkrant El Comercio zijn oprechte streven naar dialoog en verzoening met onder meer de politieke oppositie, de inheemse bevolking, ondernemers, de bankensector en de media.

Niet alleen in de toon van het debat met echte of vermeende tegenstanders onderscheidt Moreno zich van zijn voorganger en mentor, ook de inhoud van zijn woorden is veel minder agressief. Hiermee heeft hij in korte tijd zijn machtsbasis en zijn legitimiteit enorm versterkt, aldus El Comercio. En niet alles in het land hoeft per se op zijn manier te gebeuren, constateert de krant tevreden als een ander verschil met Correa.

Desalniettemin zet Moreno de grote lijnen van het beleid van tien jaar Alianza PAIS gewoon voort. El Comercio vraagt zich dan ook af of Moreno’s economisch beleid net zo ‘onverantwoordelijk’ blijft als de afgelopen tien jaar, of er iets gedaan gaat worden aan de groeiende schuldenlast waarmee de steun van een bevoorrechte klasse van bureaucraten gekocht wordt. En of Moreno de aanhoudende corruptie en straffeloosheid zal aanpakken.

Gezien de instemming met Moreno’s berichten op twitter en andere sociale media, lijkt de steun voor de president onder de bevolking echter groot. Het is dan ook te verwachten dat Moreno het ‘linkse’ beleid van zijn voorganger gewoon zal voortzetten, maar misschien zonder de scherpe retorische kantjes.

Gerelateerde berichten

Democratie in Latijns-Amerika niet langer vanzelfsprekend

Democratie in Latijns-Amerika niet langer vanzelfsprekend

Afgelopen jaar is de wereld weer iets minder democratisch geworden en in Latijns-Amerika is de terugval het grootst. Dat komt met name door de scherpe daling van het democratiegehalte van een aantal Midden-Amerikaanse landen. Van het idee van twintig jaar geleden dat de democratie in Latijns-Amerika vrij stevig was verankerd, is weinig meer over. Zo blijkt uit de Democracy Index 2023.

Lees meer
Uitzending Spoorloos 1 november over geroofde Argentijnse baby’s

Uitzending Spoorloos 1 november over geroofde Argentijnse baby’s

De uitzending was woensdagavond 1 november, maar kan op Uitzending gemist worden teruggekeken. In de laatste uitzending van dit seizoen vertelt de in Nederland woonachtige Ana haar verhaal. Tien jaar geleden werd middels DNA-onderzoek vastgesteld dat zij tot de zogenaamde roofbaby’s behoort. Haar beide ouders zijn tijdens de Videla-dictatuur vermoord. Haar moeder was vijf maanden zwanger toen zij werd gearresteerd. Op één klein berichtje kort na haar arrestatie werd nooit meer iets van haar vernomen. Haar dochter Ana is geadopteerd, iets dat zij pas op 36-jarige leeftijd te horen kreeg.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This