Dilma
Brazilië na de Spelen en zonder Dilma
De kogel is door de kerk in Brazilië. Dilma Rousseff is afgezet als president. Haar vervanger Michel Temer werd deze week beëdigd. Onverwacht was het niet. Zowel aanhangers als tegenstanders van Dilma – zoals Rousseff in Brazilië steevast wordt genoemd – wisten dat dit vrijwel onvermijdelijk was.
De zogeheten “verwantwoordelijkheidsmisdaad” (crime de responsibilidade) die Rousseff begaan zou hebben, is het mooier doen voorkomen van de overheidsfinanciën tijdens de verkiezingscampagne. Een dergelijke manipulatie van cijfers gebeurt in de politiek regelmatig, niet alleen in Brazilië. Bovendien werd de procedure – door tegenstanders een staatsgreep genoemd – geïnitieerd en uitgevoerd door politici van wie het merendeel zélf verdacht wordt van corruptie.
De huidige politieke crisis in Brazilië roept vooral vragen op. Is dit het einde van de arbeiderspartij (PT), die sinds 2002 aan de macht is in het land? Hoe zal de nieuwe, rechtse regering de economische crisis aanpakken? Wat betekent dit nieuwe beleid voor de economische ongelijkheid in het land, die de afgelopen jaren juist sterk gedaald was? Wat zijn de gevolgen voor regionale samenwerking, nu Venezuela, Ecuador en Bolivia hun ambassadeurs uit Brazilië hebben teruggetrokken? Wat is de invloed op de gemeenteraadsverkiezingen over dik een maand?
Heimwee
De toekomst lijkt onzeker, misschien vooral in de stad Rio de Janeiro – waar deze zomer de Olympische Spelen georganiseerd werden. Tegen de verwachtingen van sceptici in verliepen die Spelen goed. Op wat kleinigheidjes na bewees Brazilië eens te meer dat het een mooi feestje kan organiseren. Journalisten spreken al van saudades (heimwee) en vrezen de “Olympische kater” nu de sporters en media vertrokken zijn.
Voorlopig lijkt de meest prominente erfenis van de Olympische Spelen – in combinatie met de internationaal dalende olieprijzen – echter een bijna failliete deelstaat. Vlak voor de Spelen werd de noodtoestand uitgeroepen en kreeg Rio geld van de federale overheid. Als dat stopt, is het niet duidelijk hoe de cidade maravilhosa (prachtige stad) haar rekeningen – en haar ambtenaren – zal kunnen blijven betalen. Zoals Luiz Eduardo Suares zegt op de site van The Guardian: “Rio de Janeiro is goed – geweldig – in spektakel. Ons probleem is het alledaagse.”
Veel cariocas (inwoners van Rio de Janeiro) vrezen bijvoorbeeld dat het geweld de komende tijd nog meer zal toenemen. Vlak voor en tijdens de Spelen steeg het aantal moorden in Rio aanzienlijk. Oorlog tussen politie en drugsbendes woedt in een aantal favela’s van de stad, meestal uit het zicht van de toeristen en atleten. De zogeheten pacificatie van de favela’s lijkt verder weg dan ooit. Bewoners vrezen een terugkeer naar de gewelddadige periode van de jaren negentig.
Eduardo Paes
Verkiezingen
Dan zijn er de gemeenteraadsverkiezingen, waarin ook burgemeesters worden gekozen. In grote steden zoals Rio en São Paulo zijn ze ontzettend belangrijk en vormen ze bovendien een politieke barometer voor de presidentsverkiezingen over twee jaar. Huidig burgemeester Eduardo Paes hoopt dat zijn partijgenoot Pedro Paulo verkozen wordt, maar momenteel geeft 57 procent van de bevolking aan geen vertrouwen meer in Paes te hebben. De andere elf kandidaten komen uit alle hoeken van het politieke spectrum. Opvallend is de groeiende populariteit van Marcelo Freixo, een politicoloog die uitkomt voor de Socialistische Partij en steun ontvangt van veel prominente kunstenaars, intellectuelen en activisten.
Brazilië en vooral Rio de Janeiro stonden deze zomer in de schijnwerpers, ook bij La Chispa. Eens te meer zagen we de maravilhas (wonderen) van dit prachtige land, maar ook de moeilijkheden en problemen. Juist nu de meeste journalisten vertrokken zijn, is het belangrijk aandacht te blijven besteden aan Brazilië. Dat doe ik de komende maanden vanuit Rio de Janeiro in een serie korte artikelen over de invloed van de politieke en economische onrust op de stad. De impeachment en de Spelen waren twee zeer verschillende spektakels, maar wat betekenen ze voor het alledaagse leven?
