Het was groot nieuws deze week in Brazilië: de voormalig gouverneur van de staat Rio de Janeiro, Sergio Cabral (foto), is opgepakt en gevangen gezet. Cabral, die meehielp de Olympische Spelen naar Rio te krijgen en de stad voor te bereiden voor dit evenement, wordt ervan verdacht duizenden reais van de bouwwerkzaamheden voor zichzelf en zijn bondgenoten te hebben achtergehouden. Hij is nog niet veroordeeld, maar moet in de cel zijn vonnis afwachten.
Het nieuws in Rio gaat over niets anders meer, hoewel het vaak vrij oppervlakkig blijft. Belangrijk lijken vooral de details over zijn cel in de elite-vleugel van de beruchte Bangu-gevangenis (drie stapelbedden, een douche en wc met riolering), die hij sinds donderdag deelt met andere veroordeelden en verdachten uit het Lava Jato-corruptieschandaal. Ook is te lezen wat hij krijgt als ontbijt (brood met boter), lunch (rijst met bonen en salade), en snack (een glaasje Guaraná met een stuk cake). Politiefoto’s van zijn kaalgeschoren hoofd zijn niet van Facebook af te slaan.
Sergio Cabral en Lula
Maracanã
Maar laten we bij het begin beginnen. In 2007 werd Cabral gouverneur van Rio voor de PMDB, de partij van de huidige president Michel Temer. En hoewel de PMDB en de PT (de partij van oud-presidenten Lula en Dilma Rousseff) na de impeachment van dit jaar bepaald geen vrienden meer zijn, was Cabral een bondgenoot van oud-president Lula en later Dilma. De bouwwerkzaamheden waarover Cabral steekpenningen kreeg, onder andere voor de vernieuwing van het Maracanã-voetbalstadion, werden tijdens Lula’s presidentschap uitgevoerd met hulp van de federale overheid. De Olympische Spelen in Rio waren een gezamenlijk project en Cabral’s arrestatie kan dan ook als een tegenslag voor Lula worden gezien, die ook nog altijd onderzocht wordt in het Lava Jato-schandaal.
Het is echter ook een tegenslag voor de huidige president en laat nog maar eens zien dat ook zijn PMDB moeilijke tijden beleeft. Een aantal maanden geleden werd een ander kopstuk van de partij, Eduardo Cunha (de voormalig voorzitter van het Huis van Afgevaardigden), ook gevangen gezet. Bovendien is de populariteit Cabrals opvolger en partijgenoot Luiz Fernando Pezão sterk gedaald door het rigoureuze bezuinigingsprogramma dat hij wil invoeren, waar wekelijks protesten tegen georganiseerd worden. Ook andere belangrijke beleidsprogramma’s van de PMDB in Rio, zoals de pacificatie van de favelas, liggen letterlijk en figuurlijk onder vuur.
Helikoptervluchten en feesten
De beschrijving van Cabrals uitgaven laat nog maar eens zien hoe ver zijn levensstijl afstond van de meeste Brazilianen: pleziervluchten in een helikopter, dure cadeaus (zoals een ring van 800.000 dollar) en extravagante feesten in Parijs. Al in 2010 verschenen er in de pers speculaties over corruptie, hoewel de oud-gouverneur altijd ontkend heeft. In 2013, toen miljoenenprotesten in verschillende grote steden de politiek bekritiseerden, was het gedaan met zijn populariteit. Een groep protesteerders kampeerden voor zijn appartementengebouw in de dure wijk Leblon, en hij nam acht maanden voor het einde van zijn tweede termijn ontslag.
De meeste bewoners van Rio zijn dan ook blij met de arrestatie. Zullen politici nu dan eindelijk eens verantwoording af moeten leggen voor het belangrijkste probleem van de Braziliaanse politiek: corruptie? Het is veelzeggend dat leden van de politieke top nu in de Bangu-gevangenis zitten, waarvan de beelden de wereld over gaan. Toch is er ook cynisme, omdat veel mensen denken dat de opvolgers net zo erg zullen zijn. Want laten we vooral niet vergeten dat veel politici die nog wel actief zijn – waaronder president Temer – ook verdacht worden van corruptie. Wellicht spreekt juist daarom het beeld van een kaalgeschoren Cabral in een stapelbed met ander corrupte politici zo tot de verbeelding van de Brazilianen.
