Het vergeten dat ons wacht van Héctor Abad Faciolince
Twintig jaar na dato schreef de Colombiaanse auteur Héctor Abad Faciolince een boek over de moord op zijn vader, een sociaal bewogen arts. “Ik ben laf, hij was dapper.”
“Als je een verhaal schrijft over iemand van wie je veel houdt, word je snel sentimenteel, op het belachelijke af. Iedere keer als ik begon, kwam ik met echte tranentrekkers. Dat wilde ik vermijden.” Aan het woord is de Colombiaanse auteur en journalist Héctor Abad (1958). Het duurde twintig jaar voordat hij het boek Het vergeten dat ons wacht kon schrijven over zijn vader, een politiek links georiënteerde arts die sociaal actief was. In 1987 werd hij vermoord door rechtse paramilitairen.
Het resultaat is een intiem portret van een Colombiaanse familie in de turbulente jaren tachtig in Medellín. Abad werd emotioneel als hij schreef. “Ik moest wachten, zodat de wonden konden helen en ik met afstand erover kon schrijven. Het is een liefdesbrief, van een zoon voor zijn vader. De liefde die ik van mijn ouders ontving, zie je terug in dit boek.”
Gezicht
Abad steunt zijn vaders strijd voor sociale gerechtigheid, maar wil niet in zijn voetsporen treden. In hoeverre lijkt hij wel en niet op zijn vader? “Mijn boek opent met een citaat: ‘en omwille van de herinnering, draag ik op mijn gezicht mijn vaders gezicht’. Fysiek gezien lijk ik steeds meer op mijn vader. Een manier om je ouders te herinneren, is in de spiegel te kijken.”
Verder vindt Abad niet dat hij op hem hoeft te lijken. “Ik wil geen held of martelaar zijn. Ik ben laf en hij was dapper. Mijn politieke overtuigingen zijn even helder als de zijne, maar ik ben sceptischer. Iedereen moet zijn eigen weg zoeken. Ik heb altijd geweigerd om mijn vader op het gebied van mensenrechten of politiek te volgen. Dan verlies ik mijn journalistieke onafhankelijkheid. Politieke confrontatie roept sterke gevoelens op, waardoor je niet meer met afstand kunt redeneren.”
Polemiek
Abad heeft het boek in eerste instantie vooral voor zijn kinderen geschreven. “Omdat zij hun opa niet kenden. Deze dode figuur was in de familie aanwezig door foto’s, verhalen en herinneringen.” Maar het boek raakte een 
gevoelige snaar in Colombia en is goed ontvangen.
De titel van het boek veroorzaakte nog een stevige polemiek. “Op het lichaam van mijn vader vonden we -naast een dodenlijst met daarop de naam van mijn vader – een sonnet over dood en vergetelheid, gesigneerd met de letters JLB. Voor een Latijns-Amerikaanse lezer is dat Jorge Luis Borges, de Argentijnse schrijver. Dat heb ik dus in mijn boek gezet. Er is echter een probleem: dit gedicht staat niet in zijn complete werk.” Een Colombiaanse dichter, Harold Alvarado, zei het gedicht te hebben geschreven. “Hij stelde dat ik het verhaal verzon om publiciteit te genereren. Het probleem is dat Alvarado in 1993 een versie heeft gepubliceerd die erg op dit gedicht lijkt. Mijn vader had het gedicht in zijn jaszak in 1987. Ik twijfelde er niet aan dat Alvarado dat gedicht had geschreven, en wilde weten waar hij dat gedicht had gepubliceerd, om te weten waar mijn vader het vandaan had. Hij zei: ‘nee, je vader had het gedicht in zijn zak, voordat ik het geschreven had.’ Dat is dus raar. Ik heb verder uitgezocht en op basis daarvan heb ik een ander boek, Traiciones de la memoria, geschreven. Het eerste hoofdstuk is aan de kwestie gewijd en heet ‘Un poema en el bolsillo’ (een gedicht in de jaszak).”
Paradox
Abad vindt niet dat hij een negatief verhaal schetst van Colombia. “Ik vertel een gewelddadig verhaal, maar van een normale Colombiaanse familie, die een deugdzaam leven leidt. In Colombia ben ik kritisch over onze oorlog, de guerrilla en paramilitairen. Maar in het buitenland stel ik Colombia niet in een kwaad daglicht en zeg ik: het is niet zo erg als jullie denken. Latijns Amerika is een jong continent; de afgelopen twee eeuwen hebben wij geen oorlogen gehad zoals Europa.”
Gevraagd naar het zelfbeeld van Colombianen slaakt Abad een diepe zucht. “Er is geen algemeen beeld. Alle volken op aarde hebben een verwrongen beeld van zichzelf, denken dat ze beter zijn dan in werkelijkheid waar is. Dat is een menselijke manier om met de realiteit om te gaan.”
Na de moord op zijn vader verhuisde Abad vanwege bedreigingen naar Italië. “Mijn vader zou zijn gebleven, wachtend en protesterend”, lacht Abad. Na zes jaar keerde hij terug naar Colombia. “Het leven in Europa is comfortabel, je weet globaal hoe het gaat verlopen. Maatschappijen willen zijn zoals Nederland. Maar als ik was gebleven, zou ik het gevoel hebben alsof ik mijn toekomst al kende. Daarom ben ik teruggekeerd naar de chaos van Colombia. Je weet niet wat er gaat gebeuren, voelt je nuttiger. Ik wil de chaos van daar omzetten in de rust van hier. Dat is de paradox van het leven.”
Héctor Abad, Het vergeten dat ons wacht, Uitgeverij De Geus, Breda, 2010, ISBN 9789044514995, 288 pag., €19,90, vertaling: Jos den Bekker
