Kunst & Cultuur

Van de favela naar Amersfoort en Amsterdam

8 juni 2016

Simone Kalkman

Interview met Braziliaans street art kunstenaar Angelo Campos

Eind mei is in Amersfoort de tentoonstelling Soft Power. Arte Brasil, met Braziliaanse hedendaagse kunst, geopend. Een van de kunstenaars is Angelo Campos, afkomstig uit de favela Vila Cruzeiro in Rio de Janeiro. Hij is een maand in Nederland, waar hij verschillende projecten en workshops doet. La Chispa sprak hem over kunst, favelas en politiek.

Het is een paar minuten lopen vanaf Kunsthal Kade in Amersfoort, waar momenteel de tentoonstelling Soft Power. Arte Brasil plaatsvindt. In de toegangspoort naar De nieuwe stad – een oud industrieterrein waar nu verschillende horeca- en cultuurinitiatieven zitten – bevindt zich de muurschildering van Angelo Campos, graffitikunstenaar uit Rio de Janeiro. Campos is bijna een maand in Nederland, waar hij op verschillende plekken muurschilderingen zal maken. Ook geeft hij workshops en zal hij schilderen in Berlijn.

Zona Norte

Zaterdag 21 mei ontmoet ik Campos tijdens een seminar en festival in en rondom Kunsthal Kade. Terwijl we naar zijn muurschildering lopen vertelt hij over de wijk waar hij vandaan komt: Vila Cruzeiro. “Het is er vreselijk op dit moment. Er is wel een UPP (Participatieve Politie Unit), maar er is nog steeds veel geweld.” Snel voegt hij eraan toe: “Maar het is niet zo erg dat je er niet op bezoek kan komen, hoor. Robbert Roos, directeur van Kunsthal Kade, is er ook geweest.”

Vila Cruzeiro ligt in Rio de Janeiro’s Zona Norte (Noordelijke Zone), op zo’n veertig minuten rijden van het stadscentrum. Bij Rio denken de meeste mensen aan de stranden van Copacabana, en wellicht ook de kleinere favelas die hier vlakbij op de heuvels liggen, met prachtig uitzicht over de oceaan. De grote favela-complexen van de Zona Norte zijn een stuk minder pittoresk en hebben over het algemeen met meer geweld te kampen. Het omstreden participatiebeleid van de Braziliaanse overheid is hier weinig succesvol; politiegeweld is aan de orde van de dag. “De favelas in het zuiden van de stad hebben een andere realiteit”, aldus Campos.

Kunst in favelas

Campos schildert al sinds 1998: “En ik ben zeker niet de enige. Er zijn veel kunstenaars in de favelas. Vaak beseffen ze niet dat ze talent hebben en hedendaagse kunst maken. Ook is het moeilijk om geaccepteerd te worden in de officiële kunstwereld en de kunstopleidingen van de stad. Veel mensen kijken op je neer omdat je uit een favela komt.” Dit is de eerste keer dat hij in het buitenland zijn werk laat zien.

Kunsthal Kade kwam met hem in contact door zijn connecties met het project Favela Painting, gestart door de Nederlanders Jeroen Koolhaas en Dre Urhahn. In 2005 kwamen zij voor het eerst in Vila Cruzeiro om daar hun graffiti-project uit te voeren. Campos werkte veel met hen samen, maar uit ook kritiek. “Ze komen vanuit het buitenland met een bepaald idee, maar moeten ook beseffen dat er al heel veel is in de favela, kunstenaars en architecten bijvoorbeeld.”

In Amersfoort werkte hij een aantal dagen aan zijn muurschildering. Hij kreeg daarbij veel aandacht van voorbijgangers. Júlia Moreira, projectmanager bij Kunsthal Kade, zegt daarover: “Het contact dat hij had met de mensen was heel leuk. Hij liet mensen een stukje muur schilderen, of schilderde ter plekke kleine werkjes voor mensen om mee naar huis te nemen.” Campos zelf benadrukt dat dit contact met de toeschouwer heel leuk was, “en dat heb je buiten meer dan in het museum zelf.”

Burgeroorlog

Tijdens het seminar wordt duidelijk dat Campos een andere kijk heeft op de huidige politieke crisis in Brazilië dan veel andere deelnemende kunstenaars. Aan het eind van een debat met verschillende kunstenaars neemt hij het woord. Hij vertelt over zijn ervaringen met geweld in de wijk waar hij woont en hoe hij met kunst probeert hier een positieve reactie op te geven. Later herhaalt hij: “Die kunstenaars praten nu over het starten van een burgeroorlog, maar die is al jarenlang gaande in de favelas. Onschuldige mensen, soms kinderen nog, worden vermoord door de politie. Veel van mijn vrienden zijn omgekomen.”

Veel van Campos’ schilderingen zijn dan ook expliciet politiek. Ze leveren commentaar op het geweld in de favelas en de Olympische Spelen: “Ik hou van kunst met een duidelijke politieke boodschap, niet dat het aan de ene kant dit zegt, maar aan de ander kant iets anders. Ik bewonder kunstenaars zoals Banksy en Diego Rivera.” Over het algemeen is het politiek bewustzijn in de favelas de laatste jaren gegroeid, zo benadrukt Campos. “Er is zoveel gebeurd, zoveel politieke beloftes zijn gebroken, dat we wel moesten. Ook heeft het te maken met internet en sociale media. Meer nog dan de toegang tot informatie is hier het netwerk belangrijk, de betere communicatie.”

Street Art Museum

Tijdens zijn bezoek aan Nederland werkt Campos ook samen met het Street Art Museum Amsterdam, in Amsterdam Nieuw-West. “Ik vind het belangrijk om in een wijk te werken die een aantal overeenkomsten heeft met favelas, bijvoorbeeld problemen met drugs.” Komende week zal hij een muur in de Amsterdamse kolenkitbuurt beschilderen. “Uit twintig kunstenaars hebben ze mijn ontwerp gekozen. Niet omdat ik uit Brazilië kom, maar omdat mijn ontwerp simpel is en aansluit bij het gebouw en de omgeving.”

Het Street Art Museum Amsterdam werkt samen met kunstenaars van over de hele wereld, die op uitnodiging muurschilderingen maken in Nieuw-West. Iedereen kan deze openluchtcollectie bezoeken, zelf of met een rondleiding. Campos is blij met deze samenwerking, juist door de kleinschaligheid van het project. “Dit is een heel mooi project, dat neem ik mee terug naar Rio. Ik zou graag iets soortgelijks opzetten in Vila Cruzeiro.”

Soft Power. Arte Brasil is nog tot 28 augustus te zien in Kunsthal Kade te Amersfoort. De muurschildering in Amsterdam Nieuw-West zal binnenkort te zien zijn, neem hiervoor contact op met Street Art Museum Amsterdam.

Dit artikel is onderdeel van de Brazilië zomerspecial 2016.

Gerelateerde berichten

Schrijven zoals een vos

Schrijven zoals een vos

In de verhalenbundel Mond vol vogels van Samanta Schweblin (1978) krijgt elk personage te maken met het onverwachte, zo lezen we op de omslag. In twintig verhalen schetst de Argentijnse schrijfster verschillende werelden waarin personages het leven proberen te vatten en te beleven, soms in alledaagse situaties, soms in absurdistische omstandigheden. Schweblin woont in Berlijn. La Chispa interviewde haar per e-mail.

Lees meer
Argentijnse film Planta Permanente op 7 november in Amsterdam

Argentijnse film Planta Permanente op 7 november in Amsterdam

Op dinsdag 7 november is in de Openbare Bibliotheek Amsterdam de Argentijnse film Planta Permanente/The Lunchroom te zien. Onenigheid op de werkvloer en de manier waarop die wordt aangepakt zijn onderwerpen die in de film worden aangesneden. De film maakt duidelijk dat arbeidsconflicten geleidelijk aan minder zichtbaar zijn geworden, maar dat rechtvaardigheid nog altijd ver te zoeken is. De film wordt ingeleid door Saskia van Drunen, die in het artikel Tussen gerechtigheid en straffeloosheid de worsteling van Argentinië met het dictatoriale verleden belichtte. De vertoning van de film is een initiatief van het Instituto Cervantes en het Huelva Ibero-American Film Festival.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This