Op vrijdag 8 april was de Colombiaanse schrijver Héctor Abad Faciolince (1958) te gast bij het Cedla in Amsterdam voor een Q & A met belangstellenden onder begeleiding van Cedla-directeur Michiel Baud. Hieronder een kort, persoonlijk verslag van het gesprek.
Abads bekendste werk verscheen in 2006 en heet Het vergeten dat ons wacht. Hij schreef dit boek over de moord op zijn vader in 1987 door rechtse paramilitairen en schetst een beeld van het geweld in Colombia. Momenteel verblijft Abad vijf maanden in Nederland als writer in residence bij het NIAS (Netherlands Institute for Advanced Study in Humanities and Social Sciences). “Ik heb geluk gehad dat ik een beurs heb gekregen en rustig in een dorpje kan zitten, zonder te veel afleiding. Thuis in Colombia ben je steeds bezig met sociale media en internet, voel je je geroepen om te reageren. Hier op afstand heb ik rust.”
Vijf zussen, zes moeders
Abad groeide op in de wijk Laureles in Medellín, destijds een rustige middenklassenbuurt. “Mijn moeder groeide op als wees bij de bisschop. Ze werd dus heel katholiek opgevoed. Naast geloof was geld belangrijk voor haar.” Abads vader was het tegenovergestelde. “Hij ging als eerste generatie van zijn familie naar de universiteit en studeerde medicijnen. Hij was agnost, socialist, marxist, en vond geld niet belangrijk.”
In zekere zin heeft Abad de droom van zijn vader waargemaakt. “De droom van mijn vader was schrijver worden. Maar zijn vader, mijn opa, wilde dat hij medicijnen studeerde, omdat hij dat zelf graag had gewild, maar niet kon, en zo werd mijn vader arts en realiseerde dus de droom van zíjn vader. Nu heb ik op mijn beurt de droom van mijn vader waargemaakt.”
Op de vraag waarom Abad is gaan schrijven, antwoordt hij: “Ik ben opgegroeid met mijn moeder en vijf zussen. Je zou kunnen zeggen dat ik vijf zussen en zes moeders had. Vrouwen praten meer, sneller en beter. Toen besloot ik maar om mijn gedachten op papier te zetten. Als ik schrijf, word ik vrouwelijker.”
Neurose
Eigenlijk wilde Abad Het vergeten dat ons wacht niet schrijven. “Ik wilde vergeten. Na de moord op mijn vader kon ik vier jaar niet schrijven. Op een gegeven moment merkte ik dat mijn vader al werd vergeten; zelf werd ik grijzer. Toen heb ik voor mezelf geconcludeerd dat ik het boek toch moest schrijven. Ik ben niet de frivole schrijver geworden die ik had willen zijn.”
In het boek komt ook het begrip vergiffenis aan bod. Wat betekent dat? “Vergiffenis is een vreemd concept en relatief nieuw in de geschiedenis. Vroeger was het een en al vergelding. Volgens mij is het een christelijk element, dat ook goed op een heidense manier gebruikt kan worden. We moeten de Colombiaanse neurose van het herhalen van de geschiedenis, van de geweldscyclus, voorkomen.”
Naast vergeven moeten we zowel vergeten als herinneren, volgens Abad. “In eerste instantie wil je vergeten, dat heb ik zelf ook geprobeerd. Mensen hebben tijd nodig om iets te verwerken, om te genezen. Daarna komt onherroepelijk het moment om te herinneren, dat is belangrijk in een gepolariseerd land als Colombia. Vandaag de dag is het steeds makkelijker, want er is zoveel informatie beschikbaar via internet. Voor mijzelf is het moeilijk om het persoonlijke van het politieke te scheiden.”
Vraag is natuurlijk wanneer de schuld voorbij is? “Wanneer kunnen we rusten? Een beetje straffeloosheid is nodig voor het vredesproces. Het is de enige manier, zelfs mensen die ontvoerd zijn geweest zeggen dat. Ook hier in Europa was er na de Tweede Wereldoorlog veel straffeloosheid. Wat betreft herstelbetaling aan slachtoffers, die moet er natuurlijk komen. Maar we moeten niet in de val trappen dat we mensen vanuit een slachtofferpositie laten denken en leven. Het leven moet doorgaan.”
Ziel
Abads toon van schrijven doet vredelievend en humanistisch aan. Hoe lukt het Abad om in een conflictieve maatschappij als de Colombiaanse zo’n milde positie in te nemen? “Het is niet altijd makkelijk, soms moet je stelling nemen. Ik probeer geen haat of wraak te laten doorklinken. De genuanceerde toon in mijn werk heeft met mijn opvoeding te maken. Mijn ouders waren zo verschillend, twee tegenpolen. Een schrijver moet trouw blijven aan wat hij niet is. Hij moet niet iemand beschrijven vanuit zijn eigen ideeën, maar het personage op zich beschouwen. Ik verplaatste me in de verantwoordelijken voor de dood van mijn vader en probeerde te begrijpen waarom ze hem wilden doden. Je moet de argumenten en het gezichtspunt van anderen begrijpen.”
Hoe zit het met de Colombiaanse ziel? “Die is in slaap. De ziel van mijn vader is dood. Ik probeer hem opnieuw tot leven te wekken. Bijna iedereen in Colombia heeft wel iemand in de familie die heeft geleden onder het geweld. In mijn boek zie je de kogels vanuit alle gezichtspunten. Ik ben voor het huidige vredesproces. En ik hoop vurig dat diegenen die het oneens zijn met het vredesproces, het wel zullen accepteren.”
Heeft een kunstenaar de plicht om politiek betrokken te zijn? “Er zijn verschillende manieren om dat te doen. Ik schrijf een boek en daarin komt politiek aan bod. Maar ik schrijf niet vanuit mijn politieke opvattingen. Als literatuur eraan wil bijdragen dat Colombia zichzelf opnieuw uitvindt, dan moeten schrijvers hun lezers onderdompelen in de wereld van anderen, ook als die ver van hen af staat.”
Lees ook ons interview met Héctor Abad over zijn roman Het vergeten dat ons wacht
Meer informatie: www.hectorabad.com
