“President Juan Manuel Santos heeft de eitjes gebroken en heeft ze daarna gebakken, opgegeten en nog geen kruimel overgelaten”. Deze merkwaardige uitspraak komt uit de mond van Francisco Santos, een volle neef van president Juan Manuel Santos en een van zijn belangrijkste critici. Francisco Santos was vicepresident van Santos’ voorganger, Álvaro Uribe. Die voert al anderhalf jaar een verbeten strijd met z’n opvolger Juan Manuel Santos, vooral via Twitter, waar de twee elkaar flink bestoken.
De metafoor van die eitjes was een uitvinding van ex-president Uribe, die bij zijn afscheid, in 2010, zei drie eitjes als erfenis achter te willen laten: democratische veiligheid, buitenlandse investeringen en sociale stabiliteit. Hij wilde zijn opvolger de boodschap meegeven die eitjes te koesteren en uit te broeden, opdat zo zijn werk voltooid mocht worden. Uit de reactie van Francisco Santos, de neef, kunnen we dus wel concluderen dat dát in ieder geval niet is gelukt – volgens hem in ieder geval. Francisco Santos was voordat hij in de politiek ging, net als zijn neef, journalist van El Tiempo, het belangrijkste dagblad van het land. In het kader van de oplaaiende verkiezingsstrijd tussen ‘Santisten’ en ‘Uribisten’ deed hij nog een aardige uitspraak. Hij beschuldigde zijn neef de president ervan het land met twee vervelende erfenissen op te hebben gezadeld, die beiden met Nederland van doen hebben: de Hollandse ziekte en Tanja Nijmeijer.
De Colombiaanse politiek is er eentje van familiedynastieën. De broer van de grootvader van de huidige president Juan Manuel Santos was president van Colombia van 1938 tot 1942. De families López en Pastrana leverden ook twee presidenten, in beide gevallen vader en zoon. Vaak wordt gezegd dat Colombia geregeerd wordt door een kliek van Bogotaanse families. Als je steeds weer diezelfde namen tegenkomt, in het parlement, in de gemeenteraden, in lokale besturen én in de nationale regering, dan zou je daar zeker in gaan geloven.
Die verstrengeling van familiebanden en politiek heeft vaak funeste gevolgen voor het functioneren van de democratie, vooral in regio’s waar het democratische systeem niet al te sterk is en waar het nepotisme het traditionele cliëntelisme (stemmen kopen) versterkt. Vooral aan de Atlantische kust zijn er complete clans die de totale lokale macht bezitten en de controle via broers, echtgenotes, neven en zonen elke vier jaar weten te handhaven. De namen van families als Guerra, Merlano, Name, De la Espriella en Araujo staan symbool voor dit verrotte systeem, waarbij de familiebelangen voorop staan en de burger zonder de juiste connecties altijd de klos is.
Maar soms, zoals in het geval van de neven Santos, gaat de familietrouw over in rivaliteit. En dat komt natuurlijk in de beste families voor.
Foto: Francisco Santos (links) en Juan Manuel Santos (rechts)
