Misschien kun je beter geen historicus zijn. Pas geleden had ik het over drugsbaron Pablo Escobar, een naam die nog vaak opduikt, ook hier in Colombia. Ik moest wéér aan hem denken toen onlangs een nieuw schandaal in het nieuws kwam.
Nou ja, echt nieuws was het misschien ook niet. Wat bleek: een groot aantal militairen en officieren mogen hun gevangenisstraf uitzitten in een soort vakantieresort, op de militaire basis van Tolemaida. In Colombia is het vrij normaal dat witteboordencriminelen en grote drugsbazen op grote voet leven in hun gevangenis. Uribistische politici – dat wil zeggen typisch corrupte politici – die veroordeeld wegens banden met de paramilitairen, hebben speciale huisvesting. Bovendien krijgen ze de helft van hun straf kado, omdat ze zogenaamd ‘werken in de gevangenis’. Ook mogen ze zo vaak als ze willen bezoekjes afleggen in de buitenwereld.
En het moet gezegd, ook hier had Pablo Escobar de lat toch behoorlijk hoog gelegd. In 1990 werd hij opgesloten in een gevangenis in Envigado, ‘de Kathedraal’, die door hem zelf was uitgekozen, waar hij werd vergezeld door eigen personeel (zijn lijfwachten). Hij was van alle gemakken voorzien én had controle over in- en uitgaand bezoek: voetbalsterren en prostituees behoorden tot de selecte groep bezoekers die de maffiabaas regelmatig ontving. Het vijfsterrenhotel van Envigado werd Escobars optrekje toen genoemd.
Maar wat er in Tolemaida is gebeurd, is ook niet mis: officieren, onderofficieren en gewone soldaten die veroordeeld zijn voor massamoorden, marteling en ontvoering, verbleven in aangename vakantiehuisjes, hadden hun handeltje in de ‘gevangenis’, konden gaan en staan waar ze wilden en gingen af en toe op vakantie naar het Colombiaanse eiland San Andrés, in de Cariben. Bovendien, hun loon werd gewoon doorbetaald en ze konden zelfs promotie maken terwijl ze hun straf uitzaten.
Maar misschien is wat er gebeurt in Tolemaida toch nog een graadje ernstiger dan de ‘gewone’ misstanden in het Colombiaanse gevangeniswezen. Er wordt namelijk gefluisterd dat de privileges werden toestaan, omdat de gedetineerde militairen te veel weten. Over de banden van legerofficieren bij de acties van paramilitairen bijvoorbeeld en over de falsos positivos: onschuldige burgers die door militairen werden vermoord en daarna als guerrillero’s verkleed, om de cijfers van de oorlog te flatteren.
Een van de soldaten die vastzit in Tolemaida zegt, onder strikte anonimiteit, in een Colombiaans weekblad: “Nu is het regime weer even strakker, maar dat waait zó weer over. Als ook maar de helft van alle gedetineerden hier zou vertellen wat ze wisten over de geschiedenis van de oorlog in Colombia, dan zouden heel wat kolonels en zelfs generaals hier bij ons in de gevangenis terecht komen. Er is niet één legercommandant die niet weet wat er hier allemaal gebeurt. Het is slechts een kwestie van tijd voordat alles weer terugkeert naar de oude toestand.”
