Eens in de zo veel tijd duikt het bericht op dat Colombia tot de gelukkigste landen ter wereld behoort. Wie Colombianen een beetje kent, weet dat ze inderdaad de nodige levensvreugde uitstralen. Maar het beeld staat haaks op waar het land vooral om bekendstaat: oorlog, ontvoering en drugsgeweld. Nou is er de afgelopen jaren genoeg veranderd om dit beeld voor een deel achterhaald te noemen. Maar er blijft helaas genoeg onrecht en ellende over die maken dat het huilen nader staat dan het lachen. Tragedie of komedie, dat is de vraag.
In het non-fictie werkje Colombia. A Comedy of Errors laten Victoria Kellaway (1982) en Sergio J. Lievano (1968) op originele en luchtige wijze hun licht schijnen over dit Zuid-Amerikaanse land. De titel is ontleend aan een werk van William Shakespeare, A Comedy of Errors, waarin het verwarren van twee tweelingparen leidt tot allerlei misverstanden en chaotische toestanden.
Op het eerste gezicht is het een grappig boekje met tekeningen, maar het gaat verder dan dat. De claim op de achterflap dat het een antropologische analyse is, is sympathieke grootspraak die we de auteurs moeten vergeven. Want in de losse, joviale en luchtige toon schuilt genoeg substantiële inhoud en de tekeningen maken zaken in een oogopslag treffend duidelijk, bijvoorbeeld het plaatje waarin de zoon 24/7 bij moeders thuis terecht kan. Of het plaatje dat de indeling in sociale klassen weergeeft, van estrato 1 tot en met 6. Qua tekeningen gebruikt Lievano de stijlfiguur van uitvergroting en overdrijving, met als effect dat ze karikaturaal grappig zijn. Ras, sociale positie of sekse worden met een kwinkslag omlijnd en ingekleurd.
Humor en ironie
Het boekje heeft geen verhaallijn, maar kent thematisch hoofdstukken over onder andere geschiedenis, historische sleutelfiguren en bekende personen en eigenaardigheden van verschillende regio’s. Andere belangrijke onderwerpen zijn cultuur, ras, familie, religie en de bevolkingssamenstelling. Er valt niet aan te ontkomen dat het getoonde beeld wat stereotype is. Maar er zit genoeg kern van waarheid in om tot een glimlach van herkenning te leiden.
De toon is vooral positief; de meeste kritiek is impliciet of met humor en ironie geformuleerd. Geweld en bloedvergieten komen nauwelijks aan bod. Maar het is niet alleen maar leuk en grappig. Macro-economisch doet Colombia het misschien best aardig, maar hoe goed gaat het nou werkelijk als het merendeel van de bevolking in armoede leeft? Of waar – in een land met een kleine, machtige elite – de meeste mensen maar net kunnen rondkomen en niet beschikken over middelen of vaardigheden om het eigen lot te veranderen? En hoe democratisch is Colombia, waar volgens de letter van de grondwet iedereen gelijk is en dezelfde rechten heeft, maar waar grote bedrijven en machtige personen de wet naar hun hand weten te zetten?
De auteurs pretenderen overigens geen volledigheid en het boek is vooral bedoeld als een aardige en laagdrempelige introductie tot Colombia, dat met een verzameling feiten, weetjes en typeringen een globaal beeld schetst. Wist u bijvoorbeeld dat het nationale volkslied gecomponeerd is door een Italiaan en de vlag ontworpen is door een Venezolaan? Het boek wordt nog vertaald in het Spaans.
Victoria Kellaway en Sergio J. Lievano, Colombia. A Comedy of Errors, Kauf Books, Bogotá, 2-14, ISBN 9585835405, 152 pag., US$ 25,00
Victoria Kellaway is een Engelse journaliste die sinds 2010 in Colombia woont. Kijk voor meer informatie op haar website www.bananaskinflipflops.com.
Sergio J. Lievano is een Colombiaans-Anglo-Zwitserse cartoonist en econoom.
Recensie gepubliceerd op 14-06-2016
