Recensies boeken

De drie plagen van Manirema

5 juli 2016

Auteur: Mark Weenink

Roman van de Braziliaanse schrijver José J. Veiga

Het leven in het fictieve stadje Manirema in het Braziliaanse binnenland gaat zijn gangetje. Vrouwen doen de was in de rivier, vervoer gaat met paard en wagen. In de nogal dorpse enclave kennen de mensen elkaar goed en door sociale controle wordt een precaire balans bewaard. Deze rust wordt verstoord in de roman De drie plagen van Manirema van de Braziliaanse schrijver José J. Veiga (1915-1999). De gemeenschap ziet zich van de ene op de andere dag geconfronteerd met een groep onbekende mannen die hun tentenkamp opslaan net buiten Manirema. Wie zijn dat en wat willen ze? De bewoners tasten in het duister.

De spanning van een onbekende dreiging borrelt aan de oppervlakte en verstoort de harmonie; wrevel en sluimerende conflicten laaien op. Met de ondefinieerbare dreiging schept Veiga een gevoel van mysterie voor de lezer en geheimzinnigheid en machteloosheid voor zijn personages. De mannen blijken de eerste van drie plagen. Terwijl de mannen er nog altijd zijn, wordt het stadje overspoeld door hordes honden en vervolgens door kuddes ossen. De situaties, die even snel opkomen als verdwijnen, doen denken aan een Bijbelse plaag of een invasie. Het zijn bizarre, fantastische en wonderlijke gebeurtenissen als je erover nadenkt.

Grote bek

Het contact tussen de mannen van het tentenkamp, die er nog altijd zijn, en de bewoners van Manirema verloopt stroef. Ze zijn bang voor de indringers en weigeren koppig om hun medewerking aan de mannen te verlenen. Maar enkele bewoners laten zich wel in met de indringers en proberen hun stadsgenoten over te halen ook mee te werken.

De onderlinge verhoudingen komen onder druk te staan door de komst van de indringers. De inwoners hebben reputaties hoog te houden en moeten constant op hun hoede zijn, opdat hun eer niet bezoedeld raakt. Een grote bek betekent de noodzaak voor iemand om daar op te reageren en dingen recht te zetten. Mannelijkheid tonen is altijd nodig, Braziliaans machismo ten top.

Een deel van de schoonheid van het verhaal schuilt in de stevige karakters die Veiga neerzet. Figuren als pastoor Prudente, een gezaghebbende en wat arrogante man, of dokter Nelório spelen een bemiddelende rol. En Geminiano Dias is een oude, donkere man, die met zijn kar en ezel vracht vervoert. Híj krijgt wel contact met de mysterieuze mannen, maar is daar schimmig over tegen de anderen. Ook Amâncio Mendes, een winkeleigenaar met een grote bek, laat zich in met de vreemde mannen. En zo zijn er nog meer markante persoonlijkheden. Opvallend detail is dat vrouwen – op een paar uitzonderingen na – vrijwel afwezig zijn in het verhaal.

Herkauwers

Het verhaal wordt verteld in drie  delen (De aankomst, De hondenplaag, De ossenplaag) en krijgt gestalte aan de hand van gesprekken tussen stemmen en personages in een wat vreemde en surrealistische wereld. Door de dorpse sfeer ademt het verhaal een zekere tijdloosheid uit, alsof het verhaal zich niet zo lang geleden of juist al driehonderd jaar geleden afspeelt. Een belangrijk thema van de roman is hoe mensen omgaan met drastische veranderingen in hun leven.

Pas op 44-jarige leeftijd debuteerde Veiga met zijn (nog niet in het Nederlands vertaalde) Os Cavalinhos de Platiplanto. In 1997 kreeg Veiga de prestigieuze Machado de Assisprijs toegekend voor zijn gehele oeuvre. De drie plagen van Manirema is zijn tweede boek en betekende zijn doorbraak. De originele titel van het boek luidt A hora dos ruminantes, Het uur van de herkauwers. Typisch genoeg heet het fictieve stadje Manirema in de Braziliaanse versie Manarairema.

Het boek wordt afgesloten met een verhelderend nawoord door vertaler en Braziliëkenner Harrie Lemmens. Hij licht toe dat het boek, dat verscheen in 1966, gezien wordt als een aanklacht tegen de militaire dictatuur die Brazilië van 1964 tot 1984 kende. Daarnaast is het vooral ook een boeiend verhaal.

José J. Veiga, De drie plagen van Manirema, Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2015, ISBN 9789025307585, 175 pag., €14,99, vertaling: Harrie Lemmens

Deze bijdrage is onderdeel van de ‘Braziliëspecial’ zomer 2016

Bij uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep is ook de roman Onheil over Taitara van José J. Veiga verschenen. Binnenkort leest u op onze website ook van dit boek een recensie.

Gerelateerde berichten

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

Het plantageproject waar je spaargeld in zit gaat failliet, de boot waarmee je toeristentrips uitvoert zinkt. Wat doe je dan? Van de nood een deugd maken, dat is de aanpak van de Surinaams-Nederlandse Tessa Leuwsha (1967) en haar Surinaamse partner Sirano Zalman. Samen varen ze het binnenland in met een oude garnalenboot, het avontuur tegemoet. Hun ervaringen tekent Leuwsha op in De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname.

Lees meer
Jaguar

Jaguar

In zijn debuutroman Jaguar vertelt de Colombiaanse schrijver Santiago Wills de bloedige recente geschiedenis van zijn land aan de hand van het levensverhaal van de paramilitaire commandant Martín Pardo en zijn half tamme jaguar Ronco.

Lees meer
De vlaktes

De vlaktes

De vlaktes van de Argentijnse schrijver Federico Falco (1977) behoorde in 2020 tot de finalisten voor de Spaanse Premio Herralde de Novela en is nu in het Nederlands vertaald. Een boek over rouw en verlies, die de verteller de stad doen ontvluchten en terugkeren naar het landschap van zijn jeugd, de uitgestrekte pampa. In de stilte kijkt hij terug op de breuk met zijn geliefde. De moestuin en zijn herinneringen helpen hem zich opnieuw te hechten, aan de eindeloze vlaktes om hem heen.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This