De nalatenschap van een Nederlands-Surinaamse familiekroniek
De introverte, verlegen Lakshmi Kanhai is over de dertig en woont nog steeds bij haar moeder in Den Haag. Overbeschermd werd ze opgevoed. Als volwassen vrouw heeft ze moeite om eigen keuzes te maken. Toch eist dit zijn tol: de twijfels over haar werk, haar leven en keuzes slaan toe. In een poging aan het beklemmende gevoel te ontsnappen vlucht ze in het Mauritshuis, in het schilderij van Vermeer Meisje met de Parel. Hier kan ze zichzelf zijn want kunst oordeelt niet over haar keuzes. In Erfgoed, een familiekroniek van Ellen Ombre, wordt duidelijk hoe verschillende soorten erfgoed ons leven beïnvloeden en leiden. Erfgoed als algemene cultuur, maar ook de nalatenschap dat een land, een familie, een periode in de geschiedenis achterlaat.
Daar, in het Mauritshuis, ontmoet ze Hans. Een Nederlandse man van middelbare leeftijd die alles over haar wil weten. Zoveel aandacht is ze niet gewend. Ze krijgen een kortstondige relatie en raakt zwanger. Maar Hans blijkt helemaal niet geïnteresseerd te zijn in haar als persoon. Hij is gefascineerd door haar exotisch uiterlijk, haar identiteit, want Lakshmi is Surinaams-Hindoestaans. Door zijn fascinatie voor haar wortels gaat ze nadenken over haar afkomst. Dat heeft ze nog nooit gedaan.
Landgenoten
Lakshmi leidt met haar moeder een naar binnen gekeerd bestaan. Lezen en leren is prioriteit nummer één in haar opvoeding. Lakshmi heeft geen vrienden, want vriendschap is ingewikkeld en het kan je kwetsen. Lakshmi is psychologe, maar eigenlijk had ze liever een kunststudie willen volgen. Maar van huis uit moest ze iemand worden met aanzien. Ook vanuit de samenleving ervaart ze druk. Tijdens haar gesprek met een beroepskeuzeadviseur wordt haar voorkeur niet serieus genomen. Wat zij moet gaan doen is mensen van dezelfde afkomst helpen, als hulpverlener of iets dergelijks, want dat is wat Nederland nodig heeft. Maar Lakshmis opvoeding heeft niets met Suriname te maken en contact met ´landgenoten´ heeft ze niet. Toch bezwijkt ze onder de druk.
Suriname
Hans, die een obsessie heeft voor ´identiteit´, vraagt haar moeder naar haar verleden in Suriname. Want hij kan nergens in hun huis iets van hun afkomst proeven en dat vindt hij vreemd. Lakshmi ziet een volkomen nieuwe kant van haar moeder. Wie is die vrouw eigenlijk? Ze weet vrij weinig over haar leven in Suriname, haar vader, en ze begint zich van haar moeder te verwijderen. De twijfels beginnen haar op te breken. Tot ze het niet meer volhoudt en haar moeder dwingt te vertellen over haar verleden. Dan wordt alles duidelijk. Haar moeder heeft vreselijke dingen meegemaakt in Suriname. Na de geboorte van Lakshmi vlucht ze naar Nederland. Het ´erfgoed´ van de cultuur waarin ze opgegroeid is forceert haar om Lakshmi een totaal ander leven te geven. Lakshmi begrijpt voor het eerst wie haar moeder is. Ze besluit naar Suriname te reizen en haar vader te ontmoeten.
Ellen Ombre (Paramaribo, 1948) snijdt in Erfgoed moeilijke onderwerpen aan die belangrijk zijn binnen de Surinaamse samenleving, en tevens het erfgoed van dat land zijn. Ellen Ombre is een Nederlandse schrijfster van Surinaamse afkomst. In 1961 verhuisde ze naar Nederland. Een centraal aandachtspunt in haar boeken is de impact van het verhuizen naar een vreemd land, een andere cultuur. Ook in Erfgoed komt dit onderwerp uitgebreid aan bod. Erfgoed in haar vele vormen staat centraal in dit boek. Erfgoed van iedereen, ongeacht je afkomst en cultuur, zoals het Meisje met de Parel, dat iedereen kan raken. Het erfgoed van een land, een cultuur, zelfs een moment in de geschiedenis, dat individuen en hun levens vormt. In dat erfgoed ligt uiteindelijk de sleutel tot het maken van verbinding met elkaar.
Ellen Ombre, Erfgoed, Uitgeverij Nijgh & van Ditmar, 2014, ISBN 9789038899329, 223 pag., € 19,99