De jaren tachtig: de Colombiaanse hoofdstad Bogotá wordt geteisterd door bomaanslagen en ander geweld. Hoe geef je deze traumatische gebeurtenissen een plaats? In Het geluid van vallende dingen waagt de Colombiaanse schrijver Juan Gabriel Vásquez (1973) een poging. Met succes, want de roman is in 2011 bekroond met de Premio Alfaguara.
Het verhaal gaat over Antonio Yammara, een jonge docent rechtsgeleerdheid, geboren rond 1970, die houdt van poëzie en literatuur. In augustus 1996 wordt hij vader als (studente) Aura Rodríguez van zijn kind bevalt. Pasgeborene Leticia brengt hem een gevoel van oneindige liefde, maar ook van kwetsbaarheid en sterfelijkheid.
Als het vaderschap Yammara boven het hoofd groeit, keert hij in zijn hoofd terug naar een ingrijpende gebeurtenis uit zijn leven. Het gaat om een kortstondige vriendschap met langdurige consequenties die hij had met Ricardo Laverde. Als ze samen een biljart in de Candelaria, het historische centrum van Bogotá, uitlopen, plegen huurmoordenaars een aanslag op Laverde. Die komt om het leven; Yammara raakt gewond en overleeft de aanslag, maar de angst trekt een zware wissel op zijn leven.
Vanaf dan is hij niet meer in goede doen; hij zondert zich af, krijgt een afkeer van de stad. Yammara is een wrak. Aura vraagt hem waarom hij zolang in dat ongeluk blijft hangen? Yammara besluit Ricardo’s geheime leven te ontraadselen dat tot de liquidatie heeft geleid, in de hoop de traumatische ervaring af te kunnen sluiten. Waarom heeft Laverde twintig jaar in de bak gezeten? Wat deed hij als piloot?
Met Yammara’s onderzoek schetst Vásquez het portret van een generatie die in de jaren zeventig en tachtig opgroeide onder de constante dreiging van de gewelddadige terreurcampagne van drugscrimineel Pablo Escobar die Colombia bijna fataal werd. Het waren moeilijke jaren om op te groeien in een stad waar bommen, politieke moorden en een avondklok aan de orde van de dag waren, maar waaraan nooit te wennen was. Dit alles kwam bovenop de bloedige geschiedenis van burgeroorlog tussen guerrilla en regeringsleger van Colombia.
Yammara’s zoektocht legt nog een ander verhaal bloot. Het is ook de tijd dat Amerikaanse jongeren de wijde wereld intrekken om in vrijwilligersprojecten aan de slag te gaan. Zo is er de jonge Elena Fritts uit Florida, die in 1969 naar Colombia gaat, waar haar leven vervlochten raakt met dat van Laverde. Tijdens zijn zoektocht komt Yammara in contact met Maya, Elena’s dochter. Samen proberen ze het mysterie van het verleden te ontrafelen.
Het geluid van vallende dingen is als vechten tegen demonen uit het verleden. Vásquez vertelt een indringend verhaal, waarvan je wilt weten hoe het verder gaat. Hoe klinkt het geluid van vallende dingen? Het gaat om de stilte en om het moment dat iets de grond raakt. “Vallende dingen”, zo noemt Vásquez de dingen die mensen overkomen. Als ze op hogere leeftijd hun leven overzien, beseffen ze dat die dingen de koers van hun leven hebben bepaald en dat ze er zelf niet altijd de hand in hebben gehad.
De illusie van controle over ons leven is voorgoed verloren. Maar “het verdrietigste wat iemand kan overkomen, is de ontdekking dat zijn herinneringen vals zijn.” Met zijn roman verkent Vásquez de relaties tussen personen en hun gevoel van kwetsbaarheid.
Juan Gabriel Vásquez, Het geluid van vallende dingen, Signatuur, 2012, ISBN 9789056724382, 272 pag., €19,95, vertaling: Brigitte Coopmans
Lees ook de recensie van Váquez’ laatste roman De reputaties
