Rauw en flink gewelddadig, zo is het dagelijkse leven in Zwart ijs van Bernardo Fernández (1972). Deze vermakelijke roman speelt zich af in het hedendaagse Mexico, dat geteisterd wordt door het extreme drugsgerelateerde geweld waarover de media al enige jaren verslag doen. In interviews noemt de Mexicaanse auteur zijn boek “een cyberpunk roman vermomd als politieroman”. Uitgeverij Signatuur heeft het werk binnen haar thrillerserie uitgebracht, maar Zwart ijs wijkt af van het genre in die zin dat spanning niet de dragende kracht is.
Het verhaal is vrij eenvoudig en opent met een spectaculaire diefstal van efedrine door gewapende gorilla’s op rolschaatsen. Het blijkt de opmaat naar Lizzy Zubiaga, een mooie, kunstminnende jonge vrouw, die sinds de dood van haar vader aan het hoofd van het Constanza-kartel staat. Omringd door haar lijfwachten, zwaar bewapende huurmoordenaars, zaait ze dood en verderf. Ze is meedogenloos, niet te beroerd om eigenhandig mensen de hersens in te slaan en ze heeft een macabere fascinatie voor snuffmovies. Haar tegenspeelster is politieagente Andrea Mijangos. Die is dik, onaantrekkelijk en one of the guys in de machomannenwereld van de Mexicaanse politie, die berucht is om haar corruptie en afperspraktijken. Net zoals Lizzy draait ze haar hand niet om voor het stevig fysiek ondervragen van een verdachte of een informant.
Hufters
Het Constanza-kartel is groot geworden door de cocaïnehandel, maar de ambitieuze Lizzy wil meer en ze gaat op jacht naar de perfecte drugs. Daartoe neemt ze een sinistere neuroloog in de arm, el Médico, die in een ondergronds laboratorium aan de slag gaat. Zijn zoektocht naar synthetische drugs moet leiden tot een super geestverruimend middel: zwart ijs. Wanneer el Médico in opdracht van Lizzy de minnaar van Andrea vermoordt, kan een confrontatie tussen de twee vrouwen niet uitblijven.
Ondanks het geweld wordt het boek nergens zwaar. Fernández houdt het door aansprekende en bovendien vrouwelijke personages lichtvoetig. Met Lizzy en Andrea in de hoofdrol zet hij twee sterke, dominante dames neer. Deze twee geloofwaardige en aan elkaar gewaagde tegenstanders stelen de show. De mannen in het verhaal zijn veelal seksistische hufters en corrupte klootzakken. Een karakter dat eruit springt, is el Médico, een verknipte psychopaat die de lezer een ongemakkelijk gevoel bezorgt.
Het geweld in de roman is soms plastisch en hard. Toch behoudt het verhaal zijn luchtigheid en zit er een ondertoon van humor en menselijkheid in. In die zin is het verhaal van Fernández totaal anders dan het opus magnum – 2666 – van de Chileense schrijver Roberto Bolaño, waarin de gruwelijkheden van het geweld van de drugsoorlog in Mexico sec pagina na pagina doorgaan.
Uitgeverij Signatuur heeft met dit eigentijdse, bekroonde werk van Fernández – hij ontving er in 2011 de Premio Grijalbo voor – een bijzonder en mooi boek ontsloten voor de Nederlandstalige lezer. Van Fernández verscheen eerder de roman Drakenogen.
Bernardo Fernández, Zwart ijs, Uitgeverij Signatuur, 2012, Utrecht, ISBN 9789056724160, 223 pag., €16,95, vertaling: Jacqueline Visscher.