Wat is erger: de misdaad, of de straffeloosheid die erop volgt? Deze vraag dringt zich op bij Impunidad (Straffeloosheid) van filmmaker Juan José Lozano en journalist Hollman Morris. Deze documentaire volgt de uitwerking van Justicia y Paz (Gerechtigheid en Vrede). Deze wet is opgezet voor gedemobiliseerde paramilitairen in het door burgeroorlog verscheurde Colombia en behelst de berechting en uiteindelijke terugkeer naar de maatschappij van deze uitgetreden rechtse, illegale strijders. Voorwaarde is dat ze hun wapens neerleggen en misdaden opbiechten, op straffe van maximaal vijf tot acht jaar cel.
De film toont de processen: daders en slachtoffers bevinden zich in gescheiden ruimtes en communiceren met elkaar via video- en geluidsverbinding. Een vrouw vraagt naar haar man en zwagers; de paramilitair zegt van niets te weten. De weergave is vrij sec en daarmee confronterend en ontluisterend. Beklaagden trekken het boetekleed aan, maar rechtvaardigen zich ook: het was oorlog en de guerrilla heeft óók veel mensen gedood.
Los van de schuld- en boetevraag maakt Impunidad inzichtelijk hoe complex waarheidsvinding en berechting is. Tijd, mankracht en expertise schieten tekort. De hamvraag is natuurlijk of gerechtigheid en vrede mogelijk is in Colombia. De processen duren lang; tegenstanders blijven diametraal tegenover elkaar staan. Het gaat zelfs zo ver dat getuigen, nabestaanden van slachtoffers, familieleden van daders, medewerkers van het tribunaal en tot slot ook de filmmakers zelf worden bedreigd. Komt er ooit een einde aan deze negatieve spiraal? Er is nog een lange weg te gaan.
Colombia/Zwitserland/Frankrijk, 2010, Autlook/Intermezzo Films, Juan José Lozano & Hollman Morris